Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2009

Όλα εδώ πληρώνονται…



Τα αποτελέσματα είναι οδυνηρά, η διαδικασία παραγωγής τους σύνθετη, αλλά η διάγνωση είναι απλή, σχεδόν τετριμμένη πλέον: ο πραγματικός εμπρηστής των δασών μας είναι το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα. Αυτό το σύστημα συντηρεί ένα, κατά περίπτωση, αποδιοργανωμένο, υποχρηματοδοτημένο, διεφθαρμένο, και κομματικοποιημένο κράτος, το οποίο αποτελεί το χρόνιο αντικείμενο πελατειακών σχέσεων μεταξύ εξαχρειωμένων πολιτών και εκμαυλιστών πολιτικών. Αυτό που μεθοδικά καταστρέφει τη χώρα είναι ο φαύλος πελατειακός κύκλος κυβερνώντων-κυβερνωμένων (σε όλα τα επίπεδα). Οι καταστροφικές δασικές πυρκαγιές στην Αττική είναι το ορθολογικό αποτέλεσμα ενός βαθιά ανορθολογικού συστήματος.

Οι πολίτες αντιλαμβάνονται την καταστροφή συνήθως όταν θίγονται τα προσωπικά τους συμφέροντα – όταν λ.χ. καίγεται το σπίτι τους. Τον υπόλοιπο καιρό, ως (ψευδο-) ορθολογικώς σκεπτόμενα άτομα, παίζουν συνήθως με τους όρους του κυρίαρχου πελατειακού παιχνιδιού, ευελπιστώντας στη μεγιστοποίηση των ατομικών τους ωφελειών. Αυτό όμως που συνιστά ένα ατομικό όφελος (π.χ. σπίτι στο δάσος) αποδεικνύεται, στην κατάλληλη συγκυρία, πρόσκαιρο και επισφαλές, όταν δεν συνοδεύεται από ορθολογικά λειτουργούντες δημόσιους θεσμούς, οι οποίοι ορίζουν και διαχειρίζονται το πλαίσιο των ατομικών ωφελειών (π.χ. δασικοί χάρτες, όροι δόμησης, πρόληψη και διαχείριση πυρκαγιών, κλπ).

Πολύ απλά: τα ατομικά αγαθά προστατεύονται αποτελεσματικά στο μέτρο που συναρθρώνονται με συλλογικά αγαθά, των οποίων διαχειριστές είναι οι δημόσιοι θεσμοί. Αν ως ιδιώτης θέλεις να σώσεις το φλεγόμενο σπίτι σου, πρέπει διαρκώς να μεριμνάς ως πολίτης να λειτουργεί καλά η Πυροσβεστική Υπηρεσία. Να ζητάς από τους πολιτικούς εκπροσώπους σου να συμπεριφέρονται ορθολογικά (δηλαδή: μη πελατειακά) έναντι των δημόσιων θεσμών, και να αξιολογείς τη συμπεριφορά τους (πολιτικών και θεσμών) με ορθολογικά κριτήρια (δηλαδή: την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος).

Τα ατομικά αγαθά, βέβαια, έχουν συγκεκριμένο ιδιοκτήτη και βραχυχρόνιο ορίζοντα αναφοράς (π.χ. να σώσω το σπίτι μου τώρα, να χτίσω γρήγορα), ενώ τα συλλογικά αγαθά ανήκουν σε όλους και η καλή λειτουργία των θεσμών εμπεδώνεται μακροχρόνια. Η ασυμμετρία αυτή εν μέρει αίρεται στο μέτρο που τα άτομα αναπτύσσουν συνείδηση πολίτη (όχι αυθαίρετου ιδιώτη) και, συγχρόνως, οι θεσμοί συμπεριφέρονται με τρόπο που να αποσπούν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Όταν οι θεσμοί απαξιώνονται, κομματικοποιούνται, ή απλώς αφήνονται να αποδιοργανωθούν, η εμπιστοσύνη θραύεται, οι θεσμοί παρακάμπτονται, και τα άτομα συμπεριφέρονται «τυφλά» ως βραχυχρόνιοι μεγιστοποιητές.

Κάθε μεγάλη κρίση απο-καλύπτει• μας επιτρέπει να δούμε πως λειτουργούν οι οργανωμένες συλλογικότητες, κάτι που δεν μπορούμε να δούμε καθαρά σε περιόδους ομαλής λειτουργίας. Η πρόσφατη μεγαπυρκαγιά στην Αττική ήταν απο-κάλυψη στο μέτρο που επέτρεψε, ακόμη μια φορά, να γίνουν ορατά: όλο και περισσότερα σπίτια (αυθαίρετα κα μη) χτισμένα σε πρώην ή νυν δασικές εκτάσεις, αναρίθμητες αυτοσχέδιες χωματερές μέσα στα δάση, τραγελαφική ασυνεννοησία δημοσίων υπηρεσιών (π.χ. Δασαρχεία-Δήμοι), πλημμελής συντονισμός των δυνάμεων πυρόσβεσης, ανύπαρκτη πολιτική πρόληψης των πυρκαγιών, συστηματική υποβάθμιση της Δασικής Υπηρεσίας, απουσία σαφών σημείων λήψης αποφάσεων, προβληματική λειτουργία του Πυροσβεστικού Σώματος. Αυτό που πονάει περισσότερο είναι ότι αυτή η απο-κάλυψη κάθε άλλο παρά καινούρια είναι. Γιατί δεν μας κινητοποιεί;

Ναι, καταστροφικές πυρκαγιές γίνονται και στις πιο οργανωμένες κοινωνίες, αλλά δεν θα δείτε υπουργούς Δημόσιας Τάξης σαν τον Πολύδωρα, το Βουλγαράκη ή τον Μαρκογιαννάκη σε μια προηγμένη δυτική χώρα• δεν θα δείτε υπουργό σαν τον Μαγγίνα να χτίζει αυθαίρετη έπαυλη στους πρόποδες του Υμηττού και να μην παραιτείται από βουλευτής, ούτε να διαγράφεται από το κόμμα του• δεν θα δείτε ένα αυτιστικό πολιτικό σύστημα να συζητά αενάως την πιθανή ημερομηνία των επόμενων εκλογών, ούτε κυβερνητικούς κύκλους να κατηγορούν ψυχωσικά την αξιωματική αντιπολίτευση για εμπρησμούς. Οι καταστροφές απο-καλύπτουν και την ποιότητα των πολιτικών. Αν οργιζόμαστε μετά από κάθε φυσική καταστροφή, είναι γιατί οι κυβερνήτες μας μας ξαναθυμίζουν πόσο ανεπαρκείς είναι. Γιατί τους ανεχόμαστε;

Οι προηγμένες δημοκρατίες έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν, γιατί οι θεσμοί τους λειτουργούν ορθολογικά. Μετά από κάθε μεγάλη φυσική καταστροφή στην Αμερική λ.χ. διεξάγεται ενδελεχής δημόσια έρευνα (όχι γελοίες ΕΔΕ όπως εδώ), της οποίας τα πορίσματα συζητούνται ευρέως από ερευνητές, δημόσιους φορείς, κοινοβουλευτικά όργανα, και ενσωματώνονται στη δημόσια πολιτική. Στη χώρα μας κανένα παρόμοιο πόρισμα δεν εκδόθηκε ποτέ. Στις πολιτικά υπανάπτυκτες δημοκρατίες κανείς αρμόδιος φορέας δεν νοιάζεται να μάθει τίποτα, αφού δεν κρίνεται τόσο για τις επιδόσεις του, όσο για τη συμμόρφωσή του με το κυρίαρχο σύστημα εξουσίας.

Η Ελλάδα ψυχορραγεί. Διοικείται, εν πολλοίς, από φαύλους πολιτικάντηδες, οι οποίοι εκλέγονται από συνήθως φενακισμένους ψηφοφόρους με περιορισμένη συνείδηση πολίτη. Ο νεοέλληνας θέλει να ζει σαν πλούσιος Αμερικανός αλλά έχει τη νοοτροπία πονηρού Ανατολίτη. Η ελλαδική σχιζοφρένεια μόνο αποκαΐδια, δάκρυα και αίμα μπορεί να παράγει. Το δράμα δεν έχει ακόμη κορυφωθεί…

8 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πολυ φοβαμαι αγαπητε Χαριδημε τη τελευταια σου φραση, μηπως και ειναι προφητικη, καθως ολα τα παραπανω ειναι ευστοχα και ορθως κριτικα.
Οσο για τον νεοελληνα και το κρατος αυτο, εγω τους αποκαλω Σουηδάραβα και Σουηδική Αραβία: καμωνονται ταχα πως ειναι Σουηδία, υποσχονται πολλα και απαιτουν αναλογως, ενω κατα βαθος παραμενουν Αραπιά. Και δεν υπαρχει τιποτα κακο μητε στο ενα μητε στο αλλο. Αυτο το ντεμεκ ενδιαμεσο ειναι που τα χαλαει ολα. Σαν να λεμε: και η πιτα ολοκληρη και ο σκυλος χορτατος. Μη χε....

Defkalion είπε...

Το θεμα ειναι εμεις τι κανουμε?

Ψηφιζουμε ''Δραση'' και μετα μεταναστευουμε ή μεταναστευουμε απο τωρα?

Και δεν κανω καθολου χιουμορ...

Χαρίδημος Τσούκας είπε...

Εμεις απογοητευόμαστε, δακρύζουμε, αγανακτούμε, οικτίρουμε την κακή μας τύχη να γεννηθούμε στην Ελλάδα, προσπαθούμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας με αρχές, δρούμε ως υπεύθυνοι πολίτες (όσο αυτό είναι εφικτό σε ένα διεφθαρμένο σύστημα...), πασχίζουμε να προστατεύσουμε την αξιοπρέπειά μας, και ... ελπίζουμε ότι κάτι, κάποτε θα αλλάξει ...Δεν είναι εύκολο.

Defkalion είπε...

``Δεν είναι εύκολο``


Δυστυχως ομως μαλλον δεν ειναι και εφικτο...

Andrew είπε...

Στα 24 μου έχω ήδη πάρει απόφαση να μεταναστεύσω (αρχίζοντας ως σπουδαστής κάποιου σοβαρού, μη κομματικοποιημένου, Πανεπιστημίου). Είναι σίγουρο ότι πολλοί νέοι στην ηλικία μου έτσι σκέφτονται. Η οργή ελπίζω ότι θα ξεσπάσει όχι πλέον με κάψιμο και καταστροφές (τι μας φταιν και τα τσιμέντα άλλωστε...), αλλά με μαζική φυγή της νεολαίας στο εξωτερικό. Σας απορρίπτουμε, δεν μασάμε τα λόγια μας και ΣΑΣ ΑΦΗΝΟΥΜΕ! Χαίρετε κύριοι...καλύτερα μάλλον...ΑΝΤΙΟ κύριοι!

Χαρίδημος Τσούκας είπε...

Ξέρω ότι πολύ νέοι έτσι σκέφτονται και, αν είχα παιδιά σε ηλικία φοιτητική, ίσως τα προέτρεπα να κάνουν το ίδιο. Το brain drain ήδη αυξάνεται εδώ και μερικά χρόνια και προβλέπω ότι θα ενταθεί. Με πληγώνει αλλά το κατανοώ πλήρως.

Καλή τύχη Ανδρέα σε ό,τι καλό κάνεις..

Ανώνυμος είπε...

Ενας υποψήφιος βουλευτής μου έστειλε ένα (προεκλογικό) μήνυμα σχετικά με την παιδεία, όπου ισχυρίζεται ότι: "Για καλά σχολεία χρειάζονται μορφωμένοι πολιτικοί" κι ότι ο ίδιος είναι αισιόδοξος και "έχει την λύση".
Πέραν του ότι είναι άκρως διασκεδαστικό να λαμβάνεις Σαββατο-μεσημεριάτικα τέτοια ... οραματικά μηνύματα, ένα έχω να σχολιάσω: Για καλά σχολεία χρειάζονται μορφωμένοι δάσκαλοι, όπως για καλά νοσοκομεία ειδικευμένοι γιατροί και για καλά συνεργεία καταρτισμένοι μηχανικοί. Όσο για τους πολιτικούς, ένα πράγμα αρκεί: να είναι απλώς τίμιοι (και όχι οσφυοκάμπτες).

Ανώνυμος είπε...

Aκόμα και στην εκπαίδευση διορίζονται αμόρφωτοι καθηγητές.
Είμαι εκπαιδευτικός, απλώς παραθέτω ερωτήσεις που έχω δεχθεί από "συναδέλφους" και κάποιες φράσεις:

-Το 0,7 είναι το 1/7;
-Πού βρίσκεται η διώρυγα του Σουέζ;
-Αν για κάθε βιβλίο μου δίνουν ένα ευρώ, στα 5000 αντίπτυπα πόσα θα πάρω;


-Όταν έρθει ο γονής (δεν ήξερε τον ενικό του 'γονείς')
-Τα παιδιά είναι αφελές (τριτόκλιτα;)

και άλλα πολλά.

Ποιος θα μας σώσει;
Υπάρχει άραγε ο σύγχρονος Ηρακλής;