Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2009

Statesmen και πολιτικάντηδες



Μια από τις πολλές ειρωνείες της ζωής είναι ότι αντιλαμβανόμαστε πληρέστερα τη σημασία γεγονότων, σχέσεων και προσώπων εκ των υστέρων, όταν εστιάζουμε την προσοχή μας σε αυτά, προσπαθώντας να διαυγάσουμε το νόημά τους. Όπως έγραψε ο Κίρκεγκορ, τη ζωή τη ζούμε προς τα μπρος αλλά την κατανοούμε προς τα πίσω.

Όταν ένας πολιτικός αναγγέλλει την αποχώρησή του από την ενεργό πολιτική, τότε αρχίζουμε να αποτιμούμε με μεγαλύτερη καθαρότητα τα πεπραγμένα του. Όσο είναι ενεργός πολιτικός τα κριτήριά μας είναι κατ’ ανάγκην περισσότερο επικαιρικά και λιγότερο αποτιμητικά – χρησιμοποιούμε κυρίως τον ενεστώτα χρόνο. Βλέπουμε όψεις της συνολικής εικόνας του πολιτικού όταν αυτός μεταμορφώνεται από ενεργό «παίκτη» σε αφηγηματικό «χαρακτήρα» – όταν η αφήγησή μας αναφέρεται στον αόριστο χρόνο.

Η αποχώρηση του Αλέκου Παπαδόπουλου, πρώην υπουργού του ΠΑΣΟΚ, από την κοινοβουλευτική πολιτική, προκάλεσε πληθώρα κολακευτικών αναφορών στον Τύπο. Δικαιολογημένα. Σε μια χώρα στην οποία η έννοια της μεταρρύθμισης έχει τόσο πολύ ευτελιστεί από τον Καραμανλή Β’, η κοινοβουλευτική αποστρατεία του κ.Παπαδόπουλου γίνεται η αφορμή για να θυμηθούμε ότι υπήρξαν τολμηρές μεταρρυθμίσεις (όπως η δημοσιονομική εξυγίανση το 1993-1996, ο «Καποδίστριας», και η επιχειρηθείσα μεταρρύθμιση του ΕΣΥ, με τις οποίες ο κ.Παπαδόπουλος συνέδεσε το όνομά του), ότι όλοι οι πολιτικοί δεν είναι κενολόγοι, ασπόνδυλοι λαϊκιστές ή καιροσκόποι.

Αν η πολιτική δεν είναι μόνο εγκεφαλική δραστηριότητα αλλά και σωματική πράξη, καταλαβαίνουμε πολλά για έναν πολιτικό από τη γλώσσα του σώματός του και μόνο. Ο κ.Παπαδόπουλος ξεχωρίζει από τους περισσότερους ομολόγους του: σπανίως χαμογελά στα ΜΜΕ. Δείτε τον δίπλα στην κυρία Μπακογιάννη ή τον κ.Σπηλιωτόπουλο και θα καταλάβετε τη διαφορά. Δεν είναι ότι δεν διαθέτει χιούμορ, αλλά ότι δεν πασχίζει να γίνει αρεστός. Δεν κολακεύει το πόπολο, δεν γλείφει τον αρχηγό, δεν ιδεοληπτεί. Πιστεύει στη δύναμη του επιχειρήματος, δεν φιλοτεχνεί την «εικόνα» του.

Ως Ηπειρώτης που μεγάλωσε με τις στερήσεις της μεταπολεμικής Ελλάδας έμαθε τι σημαίνει ευθύτητα και νοικοκυροσύνη στη διαχείριση των κοινών. Ως σοσιαλδημοκράτης αντιλαμβάνεται το σημαντικό ρόλο του κράτους στην προστασία των συλλογικών αγαθών, αλλά, ως φιλελεύθερος κεντροαριστερός, γνωρίζει ότι μόνο μια ακμαία οικονομία της αγοράς μπορεί να παράγει και να αναδιανείμει πλούτο. Ως εκσυγχρονιστής θαυμάζει τις προηγμένες δυτικές χώρες όχι μόνο για τα επιτεύγματά τους, αλλά και για τις αξιακές προϋποθέσεις που τα παρήγαγαν. «Σε αυτές τις χώρες», γράφει στο στοχαστικό βιβλίο του «Τα Βήματα του Εστερναχ», «ο ορθολογισμός, η φιλοπονία, η φιλεργατικότητα, η πειθαρχία σε άτυπους κανόνες συμπεριφοράς, καθώς και ο σεβασμός στους θεσμούς δεν προήλθαν από «κανονιστικούς» τυπικούς νόμους, αλλά είναι γεννήματα μακροχρόνιων αξιακών συστημάτων». Οι θεσμοί, «αυτονομημένοι από την κομματική «νομενκλατούρα» και άλλα συμφέροντα», παρέχουν στην κοινωνία μια «συλλογική ευφυΐα», η οποία λειτουργεί κανονιστικά: άρχοντες και αρχόμενοι εσωτερικεύουν κοινές αξίες και εκπαιδεύονται σε «αυτο-πειθαρχημένες συμπεριφορές».
Το ελλαδικό πολιτικό σύστημα δεν μπορεί να παρακολουθήσει τέτοιους Βεμπεριανού τύπου συλλογισμούς, πόσο μάλλον να τους ενσαρκώσει. Αριβίστες, ακαλλιέργητοι, και γλοιώδεις πολιτικάντηδες αδυνατούν να σκεφτούν ρηξικέλευθα και αδογμάτιστα για το κοινό καλό• κύρια έγνοια τους είναι πως θα αποσπάσουν, πελατειακά ή «επικοινωνιακά», την ψήφο μας.
Ο Αλέκος Παπαδόπουλος είναι ένας από τους ελάχιστους πολιτικούς που γνωρίζει καλά ότι το βαθύτερο πρόβλημα της χώρας είναι ο ιστορικός τρόπος που λύνουμε τα προβλήματά μας – η απαξίωση των θεσμών, η ανοχή της παρανομίας, η διαφθορά, η αναξιοκρατία, ο κομματισμός. Με εξαίρεση το Στέφανο Μάνο, είναι ο μόνος πολιτικός που μονότονα επισημαίνει, εδώ και αρκετά χρόνια, τις τεράστιες συνέπειες του δημοσιονομικού προβλήματος και αναδεικνύει τις πολιτικές του ρίζες. «Το δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας», είπε στην κεντρική παρουσίαση του βιβλίου του στην Αθήνα τον περασμένο Φλεβάρη, «είναι το ίδιο το πολιτικό μας σύστημα! Αυτό το σύστημα είναι που δημιουργεί δαπάνες για να διασφαλίσει την αναπαραγωγή του. Αυτό είναι που με λεονταρισμούς καταγγέλλει τη φοροδιαφυγή και ταυτόχρονα απολογείται όταν θα πρέπει να τη συλλάβει […]• που όχι μόνο δημιουργεί τα ελλείμματα και το χρέος αλλά θεωρεί την αντιμετώπισή τους σαν απειλή της ύπαρξής του». Η ειρωνεία είναι ότι τα έλεγε αυτά ενώπιον των επιφανέστερων εκπροσώπων του πολιτικού συστήματος!
Δεν είναι τυχαίο που εκσυγχρονιστές, εικονοκλάστες πολιτικοί σαν τον Αλέκο Παπαδόπουλο και τον Στέφανο Μάνο (πιθανότατα) δεν θα είναι στην επόμενη Βουλή, ούτε ότι ευρωπαϊστές, ριζοσπάστες πολιτικοί σαν τον αείμνηστο Μιχάλη Παπαγιαννάκη ήταν στο περιθώριο των κομμάτων τους. Statesmen με αυτοπεποίθηση και παρρησία, αρχοντιά και κοσμοπολιτισμό, αντι-ιδεοληπτική σκέψη και ρηξικέλευθη πράξη δεν εκτιμώνται στα κομματικά ποιμνιοστάσια. Ασφαλέστεροι ο Μεϊμαράκης κι ο Παπουτσής, η Καϊλή και ο Ανατολάκης!

4 σχόλια:

Dimitris είπε...

Καλημέρα,

Όπως πάντα εύστοχος και μάλιστα γέλασα ιδιαίτερα με τον χαρακτηρισμό των μελών ενός απαράτ.
Τελικά η ζωή μας κάνει κύκλους, εννοώντας ότι έφθασα εδώ με προτροπή ενός αξιόλογου μέλους (Ι1) του forum του Capital.gr όντας γνωστός σου σαν αποφοιτος του ALBA

Καλή συνέχεια

Ανώνυμος είπε...

Για άλλη μία φορά ΕΥΓΕ δάσκαλε!

ΜΑΡΙΖΑ είπε...

Δεν αποτελεί ο Α. Παπαδόπουλος ένα παράδειγμα ότι τέτοιοι πολιτικοί μπορούν να λειτουργήσουν και να προσφέρουν μέσα από ένα κόμμα εξουσίας από το να αναλώνονται σε αμφίβολης συνέχειας και συνέπειας σχηματισμούς και παρέες. Μήπως να το ξανασκεφτείτε και να αγωνιστείτε στις επόμενες εκλογές με τους δικούς σας όρους μέσα από ένα μεγάλο κόμμα; Παρακαλάνε για άφθαρτους υποψηφίους.

Χαρίδημος Τσούκας είπε...

Ευχαριστώ για την προτροπή αλλά δεν θα πάρω. Πρώτον γιατί δεν θα είναι "με τους δικούς μου όρους", όπως λέτε, αλλά με όρους κόμματος εξουσίας, στο οποίο δεν ενθαρρύνεται η κριτική σκέψη και, αντιθέτως, προάγεται η λατρεία του αρχηγού και της "μηχανισμού". Δεύτερον, δεν θέλω να γίνω πολιτικός, καλώς ή κακώς. Η επαγγελματική πολιτική είναι μια τέχνη την οποία δεν νοιώθω ότι μπορώ να ασκήσω με την ίδια επιτυχια που ασκώ το ακαδημαϊκό μου επάγγελμα.

Ο Α. Παπαδόπουλος είναι πράγματι μια αξιοπρόσεκτη εξαίρεση. Αν και προερχόμενος από τα σπλάχνα του κομματικού μηχανισμού και έχοντας την εύνοια του Α.Παπανδρέου, διατήρησε την ανεξαρτησία του και τον εκσυγχρονσιστικό του προσανατολισμό. Δύσκολο επίτευγμα. Δεν νομίζω ότι έχω τα ψυχοδιανοητικά προσόντα για κάτι τέτοιο.