Ένα νέο παιχνίδι χρειάζεται νέους παίκτες

Στην αρχή χλεύασαν την ιδιότητα του ιδρυτή του: ένας τηλεοπτικός δημοσιογράφος (με πολιτική άποψη) δεν γνωρίζει από πολιτική! (Μόνο οι επαγγελματίες πολιτικοί μπορούν να ασχολούνται με τα κοινά!). Μετά άρχισαν να αναζητούν κακόπιστα τις πολιτικές θέσεις του νεότευκτου κόμματος. Ποιό είναι το πρόγραμμά του; Κατόπιν, ξεκίνησαν, γκαιμπελικά, την αμφισβήτηση της ακεραιότητας του εγχειρήματος: Ποιός το χρηματοδοτεί;

Στις πιο πολλές περιπτώσεις, βέβαια, το πρόσωπο και μόνο του «αμφισβητία» αρκεί για να χάσουν την αξιοπιστία τους πιθανώς ενδιαφέρουσες ερωτήσεις. Να σε ειρωνεύεται λ.χ. ο κ. Βενιζέλος μάλλον σε ωφελεί. Να αμφισβητεί την ακεραιότητά σου ο κηπουρός (συγγνώμη, ο γιατρός ήθελα να πω) του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος προήχθη στην επόμενη ακαδημαϊκή βαθμίδα της Ιατρικής Σχολής (εντελώς αξιοκρατικά, εννοείται…) ενόσω ήταν υπουργός Υγείας, μάλλον ενισχύει τη δημοτικότητά σου. Να σε επικρίνουν για έλλειψη προγράμματος η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, τα οποία το 2012 υπόσχονταν μείωση φόρων, αποζημίωση ομολογιούχων, όχι απολύσεις στο δημόσιο, και άλλες προεκλογικές φαιδρότητες, το δε «πρόγραμμα» διακυβέρνησής τους βρίθει ταυτολογιών, γενικοτήτων και κενολογιών, δείχνει θράσος και φτώχεια επιχειρημάτων.

Το «Ποτάμι» είναι εδώ. Οι αντιδράσεις του πολιτικού κατεστημένου είναι προβλέψιμες – τα κόμματα της χρεοκοπίας πασχίζουν να προστατεύσουν το οικόπεδό τους και οι κατεστημένοι πολιτικοί τις σταδιοδρομίες τους. Είχαμε και στο παρελθόν νέα κόμματα, αλλά, για πρώτη φορά, έχουμε κάτι, στη σωστή στιγμή, που διαθέτει φρεσκάδα, εξωσυστημικότητα, ηθικοπολιτικό βάρος και ευοίωνη εκλογική προοπτική.

Τι είναι το «Ποτάμι»; Όπως τα βλέπω, το «Π» είναι ένα μετα-ιδεολογικό, αξιακό, κόμμα. Ο συμβατικός ιδεολογικός άξονας «Δεξιά- Αριστερά» είναι πλέον απαρχαιωμένος. Στην Ευρώπη άρχισε να χάνει τη δύναμή του πριν από 40 χρόνια, με την άνοδο μεταϋλιστικών κινημάτων και την είσοδο των «Πρασίνων» στη Γερμανική Βουλή. Η κρίση του παλαιού λεξιλογίου εντάθηκε, μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού το 1989, το οδυνηρό ξεφούσκωμα της νεοφιλελεύθερης φούσκας του 2008, και την ελληνική πορεία προς τη χρεοκοπία. Σήμερα, η οικονομία της αγοράς, το κοινωνικό κράτος, και το κράτος δικαίου, είναι ευρύτατα αποδεκτά παγκοσμίως ως θεμελιώδη συστατικά μιας πολιτισμένης χώρας. Η σύνθεση των αποχρώσεών τους είναι το πολιτικά ζητούμενο.

Μετα-ιδεολογικό κόμμα δεν σημαίνει α-πολιτικό, κάθε άλλο. Σημαίνει ότι ένα σύγχρονο κόμμα δεν προωθεί ούτε εγκλωβίζεται σε ιδεολογικά συστήματα, αλλά εμπνέεται από ανοιχτές αξίες, οι οποίες καθοδηγούν τη συμπεριφορά του – ισότητα, ελευθερία, αξιοκρατία, επιχειρηματικότητα, συλλογικό συμφέρον, αυτοπραγμάτωση. Οι αξίες αυτές, είναι βαθιά προοδευτικές, όχι πάντοτε εναρμονιζόμενες μεταξύ τους, και μεταφράζονται αδογμάτιστα σε δημόσιες πολιτικές, στα εκάστοτε συμφραζόμενα.

Το στίγμα της προοδευτικής πολιτικής είναι η ανάπτυξη της δημόσιας σφαίρας και των συναφών συλλογικών αγαθών, σε ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης, εξατομίκευσης και λογοδοσίας. Η αλλαγή επιζητείται προκειμένου να προσαρμόζεται έλλογα η δημόσια σφαίρα στις εξελίξεις, και να προάγεται η ποιότητα των συλλογικών αγαθών. Στο μέτρο που η κοινωνία θεωρείται η τελική πηγή νοήματος, η θέσμισή της είναι εγγενώς αναθεωρήσιμη στον ιστορικό χρόνο. Τόσο ο πολιτικός φιλελευθερισμός, όσο και η σοσιαλδημοκρατική ευαισθησία στις ανισότητες, αλλά και η ρεαλιστική σχολή της διακυβέρνησης, αποτελούν πηγές άντλησης αξιών για ένα μετα-ιδεολογικό, αξιακό, πραγματιστικό κόμμα.

Στην παρούσα ελληνική συγκυρία, το «Π» δίνει διέξοδο σε όσους πολίτες αντιλαμβάνονται τη ρίζα της πολιτικής αντίφασης/σχιζοφρένειας που καθηλώνει τη χώρα: οι πολιτικοί που μας έφεραν στη χρεοκοπία, ηγούνται της προσπάθειας για τη σωτηρία της! Τις επώδυνες αλλαγές που τώρα μας επιβάλλουν οι δανειστές, καλούνται να τις υλοποιήσουν αυτοί που τις αντιμάχονταν! Είναι σα να ηγείται της Πυροσβεστικής ένας πυρομανής! Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι οι άνθρωποι αυτοί υπέστησαν μια μεταμόρφωση στο δρόμο προς τη Δαμασκό, αδυνατούν, πλέον, να πείσουν και να εμπνεύσουν. Δεν μπορούμε να τους εμπιστευθούμε.

Πρόσφατο παράδειγμα: παρουσιάζοντας το ευρωψηφοδέλτιο της ΝΔ ο κ. Σαμαράς αντιτάχθηκε στον «παλαιοκομματισμό», το «λαϊκισμό» και τα «κυκλώματα». Κοιτώντας τη σύνθεση του ψηφοδελτίου, τι βλέπει κανείς; Μεταξύ άλλων, προβεβλημένους ποδοσφαιριστές, εμβληματικούς εκπροσώπους του «γαλάζιου» παλαιοκομματισμού, και διακεκριμένους πρωτεργάτες ακαδημαϊκών κυκλωμάτων. Οι πολιτικοί της χρεοκοπίας είναι αναγκασμένοι να μιλάνε τη νέα πολιτική γλώσσα, αλλά δεν μπορούν να υπερβούν τους εθισμούς που απέκτησαν στην πολιτική τους διαδρομή. Η αντίφαση παραμένει.

Δεν μας λείπουν τόσο Εθνικά Σχέδια Ανασυγκρότησης (μια ομάδα τεχνοκρατών σου φτιάχνει στο χαρτί όσα θέλεις), όσο εμπνευσμένη ηγεσία, με αξιοπιστία, ανάληψη ρίσκου, και ρηξικέλευθη διάθεση να κάνει σκληρές επιλογές – άνθρωποι με ηθικοπολιτικό έρμα, στα πρόσωπα των οποίων το μέσον και το μήνυμα θα ταυτιστούν. Ένα καινούριο πολιτικό παιχνίδι χρειάζεται νέους παίκτες. Όσο αυτό δεν συνειδητοποιείται, θα ζούμε ένα παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο, το οποίο θα μαραζώνει τη χώρα.

Το «Ποτάμι» προσφέρει διέξοδο. Η διαφαινόμενη εκλογική επιτυχία του θα δημιουργήσει μια νέα πολιτική πραγματικότητα. Θα δημιουργούν συνθήκες άρσης της πολιτικής σχιζοφρένειας – να ψηφίζουμε αυτούς που σιχαινόμαστε, γιατί οι αντίπαλοί τους είναι χειρότεροι. Στη νέα μεταμνημονιακή πραγματικότητα, όσο ανακτούμε τη δυνατότητα της αυτοκυβέρνησης, τόσο πιο σημαντικές είναι οι πολιτικές επιλογές μας. Η απαρχή μιας νέας αρχής μοιάζει εφικτή.