Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2008

Οι ιδεοληψίες του «Συνασπισμού»


Το θεμελιώδες ερώτημα που τα επιτυχημένα κόμματα διαμαρτυρίας κάποια στιγμή καλούνται να αντιμετωπίσουν είναι η αποσαφήνιση του χαρακτήρα τους: θα υπερισχύσει η κινηματική τους φύση, αυτή που προωθεί τη διαμαρτυρία ως κύριο μέσο πολιτικής έκφρασης, ή θα μετατρέψουν τη διαμαρτυρία σε δύναμη εξουσίας; Το ερώτημα είναι συχνά επώδυνο γιατί τα κόμματα διαμαρτυρίας είναι κινηματικά εξ ιδιοσυστασίας: η εξουσία γι αυτά αποτελεί αντικείμενο αντιπαράθεσης, όχι αντικείμενο πόθου. Το δίλημμα αυτό το αντιμετώπισαν οι Γερμανοί Πράσινοι στη δεκαετία του 1990 με τη γνωστή (και οδυνηρή) διαμάχη των «ρεαλιστών» και των «φονταμενταλιστών». Ευτυχώς για τη Γερμανική κοινωνία, υπερίσχυσαν οι «ρεαλιστές», και γι αυτό είδαμε τον Γιόσκα Φίσερ και τον Οττο Σίλι, γνωστούς ριζοσπάστες του πεζοδρομίου στη δεκαετία του 1960, σε κυβερνητικούς θώκους.

Αυτό θα είναι σύντομα το κύριο δίλημμα του «Συνασπισμού» και, αν κρίνουμε από τις πρόσφατες θέσεις του και την εκλογή νέου προέδρου του, μπορούμε να προβλέψουμε ότι θα κατισχύσουν οι «φονταμενταλιστές». Η απαξίωση του ΠΑΣΟΚ και του δικομματισμού γενικότερα, σε συνδυασμό με τα πολλά και καυτά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, φούσκωσαν τα πανιά των «αντισυστημικών» αριστερών. Η διαμαρτυρία που εξέφρασε ο «Συνασπισμός» ήταν κυρίως φοβική: όχι στη μεταρρύθμιση, όχι στην προσαρμογή της Ελλάδας στα δεδομένα της παγκοσμιοποίησης.

Ιδιωτικοποιήσεις; Ποτέ. Αλλαγή στους κανονισμούς εργασίας των ΔΕΚΟ; Όχι, βέβαια. Να πουληθεί η Ολυμπιακή; Αστειεύσθε! Αξιολόγηση στην εκπαίδευση; Προέχουν άλλα. Να αλλάξει ο νόμος για τα Πανεπιστήμια, προκειμένου να περιορισθεί η κομματοκρατία, να σφίξουν οι σπουδές, και να περιορισθούν οι ανεξέλεγκτες μειοψηφίες που ασκούν βία και τρομοκρατία; Πάνω από το πτώμα μας. Καλύτερη αστυνόμευση; Όχι στον αυταρχισμό. Εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης; Α πα πα, νεοφιλελευθερισμός! Η «μάντρα» του «Συνασπισμού» ήταν και είναι: αύξηση των δημοσίων δαπανών, μην πειράξετε το «δημόσιο», κάτω τα χέρια από τα «κεκτημένα». Όχι σε όλα, γιατί όλα είναι «νεοφιλελεύθερα».

Για να είμαστε δίκαιοι, «όχι σε όλα» εκτός από αλλαγές στο «εποικοδόμημα» - ταυτότητες, βιβλίο Ιστορίας Έκτης Δημοτικού, μετανάστες, περιβάλλον. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο πολιτισμικός φιλελευθερισμός και ο αγοραίος αντιεξουσιασμός του «Συνασπισμού» αφήνουν μάλλον αδιάφορη τη μεγάλη μάζα, η οποία έλκεται περισσότερο από το φοβικό λαϊκισμό. Ο συνδυασμός, ωστόσο, ελευθεριακού λόγου και φοβικού κοινωνικού λαϊκισμού απεδείχθη εκλογικά επιτυχής, ιδιαίτερα στις νεαρές ηλικίες, σε μια χώρα που ο λαϊκισμός παρέχει το κυρίαρχο πλαίσιο λόγου (discourse) και η καχυποψία έναντι της εξουσίας συνιστά πολιτική σταθερά. Στο κυρίως πολιτικό παιχνίδι, ωστόσο, στο πεδίο του κράτους και της οικονομίας, ο λόγος του «Συνασπισμού» είναι αμυντικός και συντηρητικός.

Αυτό δεν εκπλήσσει, στο μέτρο που ο ιδεοληπτικός μαξιμαλισμός και ο λαϊκιστικός κρατισμός διαμορφώνουν καθοριστικά την πολιτική του «Συνασπισμού», ιδιαίτερα υπό τη νεοκομμουνιστική ηγεσία των Αλαβάνου και Τσίπρα. Η νεοδογματική μετάλλαξη της πάλαι ποτέ ανανεωτικής αριστεράς δεν δείχνει να έμαθε τίποτα από την ιστορία τιυ 20ου αιώνα: ακόμα και σήμερα καλεί σε «αντικαπιταλιστικούς αγώνες» για την «τελική εξάλειψη των εκμεταλλευτικών καπιταλιστικών σχέσεων»! Αντί να προβληματιστεί από τη διαπίστωση ότι η οικονομία της αγοράς είναι το μόνο ιστορικό οικονομικό σύστημα που παράγει πλούτο, και να αναρωτηθεί πως μπορεί να ενσωματώσει αυτό το συμπέρασμα στα εξισωτικά και οικολογικά ιδεώδη του ώστε να προκύψουν ρεαλιστικές, κοινωνιοκεντρικές πολιτικές, ο «Συνασπισμός» μάχεται αχυρανθρώπους («νεοφιλελευθερισμός»), όπως παλαιότερα οι εγχώριοι «εθνικόφρονες» μάχονταν το φάντασμα του «κομμουνισμού». Προσέξτε την εσχατολογική γλώσσα του: «στρατηγικός στόχος [είναι] μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και μια νέα ισορροπία του ανθρώπου με τη φύση και το περιβάλλον». Η πολιτική ως αναζήτηση του χαμένου παραδείσου!

Αντί να παραδειγματιστεί σοβαρά από το γεγονός ότι υπάρχουν κοινωνίες – οι Σκανδιναβικές, για παράδειγμα - οι οποίες συγκεράζουν την εκλεπτυσμένη δημοκρατία, τον πολιτισμικό-πολιτικό φιλελευθερισμό, την οικονομική ευημερία της αγοράς, τον κοινωνικο-οικονομικό πειραματισμό, την οικολογική ευαισθησία, και το κοινωνικό κράτος (γι αυτό άλλωστε είναι πρώτες σε όλους τους σχετικούς δείκτες), ο «Συνασπισμός» αποφαίνεται, με Παπική βεβαιότητα, ότι «το περιεχόμενο της προοδευτικής εναλλακτικής λύσης [...] δεν είναι μια επανάληψη ή μια πιο σύγχρονη εκδοχή των σοσιαλδημοκρατικών μοντέλων διαχείρισης του καπιταλισμού που εφαρμόστηκαν σε σειρά από ευρωπαϊκές χώρες». Η έπαρση είναι χαρακτηριστικό αυτών που νομίζουν ότι ανακάλυψαν το μυστικό της ανθρώπινης ευτυχίας και αυτο-αναγορεύονται σε θεματοφύλακες της πίστης.

Η οιονεί-θεολογική πεποίθηση στην κατοχή κάποιας ανώτερης γνώσης για τη λειτουργία της κοινωνίας δίνει το δικαίωμα στον κ.Τσίπρα να εκδίδει πιστοποιητικά αριστεροφροσύνης («Δεν είστε Αριστερά κ.Παπανδρέου...»). Όταν θεωρείς ότι κατέχεις την Αλήθεια, κατέχεις και το δικαίωμα πιστοποίησής της. Η Αριστερά δεν είναι μια περιεκτική, ανοιχτή παράδοση προβληματισμού, αξιών, διερώτησης και ευαισθησιών, αλλά ένα σύνολο από θέσφατα που ορίζει ο η Κεντρική Επιτροπή του κόμματος και γνωστοποιούν, urbi et orbi, οι κκ. Αλαβάνος και Τσίπρας. Καταγράφονται, βέβαια, ενστάσεις για την γνησιότητα των πιστοποιητικών από την εγχώρια εκπρόσωπο των σταλινικών, αλλά πρόκειται για μια, ούτως ή άλλως, οικογενειακή υπόθεση στην οποία κανείς άλλος δεν έχει το δικαίωμα να ανακατεύεται.

Ο «Συνασπισμός» μάχεται τους ιδεολογικούς αγώνες του χθες. Η «αντικαπιταλιστική» ρητορική του προδίδει αφελή πολιτική σκέψη: ο καπιταλισμός δεν είναι κάποια αναλλοίωτη «ουσία», αλλά ένα οικονομικό μόφωμα που σμιλεύεται καθοριστικά από τα πολιτισμικά συμφραζόμενα και τη θεσμική παράδοση της δημόσιας σφαίρας μέσα στην οποία ιστορικά αναπτύσσεται. Ο καπιταλισμός του Ρήνου δεν είναι ίδιος με τον καπιταλισμό της Κίνας ή της Γουόλ Στριτ. Οποιος αδογμάτιστα επιμένει να βλέπει τις αποχρώσεις, αντιλαμβάνεται τη συνθετότητα των οικονομικών φαινομένων. Οποιος, αντίθετα, εμφορείται από εσχατολογική διάθεση, ανάγει τα πάντα σε έναν μυθικό «καπιταλισμό», η συντριβή του οποίου αποτελεί μείζονα προτεραιότητα για την έλευση της Επίγειου Παραδείσου.

Η μυθοποίηση παράγει, βέβαια, ιδεολογήματα, τα οποία, όμως, έχουν την τάση να αυτονομούνται - δεν αναφέρονται σε υπαρκτές ανάγκες, υπαρκτών ανθρώπων, αλλά αποβλέπουν στην αυτο-δικαίωσή τους. Αν δύστυχε Έλληνα πολίτη έχεις σαμαρωθεί ένα τεράστιο, αναποτελεσματικό και διεφθαρμένο κράτος, αν χρειάζεται να δίνεις φακελάκι στους γιατρούς που σε νοσηλεύουν, αν πληρώνεις τα μαλλιά της κεφαλής σου για τα ιδιαίτερα των παιδιών, αν η υπόθεσή σου στα δικαστήρια θα εκδικασθεί σε τρία ή τέσσερα χρόνια, αν δεν έχεις στη γειτονιά σου ένα πάρκο της προκοπής, αν βλέπεις να πανεπιστήμια να είναι κλειστά τις μισές μέρες του χρόνου και να καταστρέφονται από νεοβανδάλους, αν τα δάση σου καίγονται, αν οι ανεξέλεγκτες χωματερές και τα αυθαίρετα σε πλημμυρίζουν, αν ο εργοδότης σου δεν σου πληρώνει υπερωρίες ή αρνείται να σε ασφαλίσει, αν έχεις την ατυχία να ανήκεις στη «γενιά των 700 ευρώ» ή να πασχίζεις ματαίως να βρεις μια αξιοπρεπή δουλειά, αν ο δημόσιος κορβανάς είναι πάντοτε άδειος γιατί κανένας δεν θέλει να πληρώνει τους φόρους του, τότε αγαπητέ μου ξέρεις πολύ καλά τον ένοχο: ο «καπιταλισμός»! Κι αν δεν σου αρκεί αυτή η διάγνωση πρόσθεσε ολίγη «παγκοσμιοποίηση», πασπάλισέ την με μπόλικο «νεοφιλελευθερισμό» και, σε κάθε περίπτωση, μην ξεχάσεις να βάλεις και άφθονο «αντιαμερικανισμό». Η ζωή σου θα γίνει καλύτερη, αν τα τέρατα αυτά εξαφανισθούν. Πως; Δίχως αμφιβολία θα το σκεφτεί επισταμένως ο κ.Τσίπρας και θα μας το ανακοινώσει – με πορείες στο Σύνταγμα φυσικά!

Ο «Συνασπισμός» νομίζει ότι υπερασπίζει τους αδύνατους, κυρίως όμως υπερασπίζει τις ιδεοληψίες του. Οποιος συντάσσεται με τους αδύνατους προωθεί μεταρρυθμίσεις υπερ των πολλών, δεν προσχωρεί στη συντεχνιακή λογική των λίγων. Μάχεται για την ποιότητα των συλλογικών αγαθών, δεν χαμηλώνει τον πήχη. Υπερασπίζεται τους θεσμούς και τη δημοκρατική νομιμότητα, δεν συντάσσεται με τραμπούκους συνδικαλιστές. Διακρίνει την ισότητα από τον ισοπεδωτισμό, τη νόμιμη από την αυθαίρετη εξουσία, το δικαίωμα από την κατάχρησή του, το αυθεντικό από το προσχηματικό αίτημα, τη φιλολαϊκή από τη λαϊκιστική πολιτική. Υποψιάζεται τις συγκρούσεις μεταξύ εξ ίσου επιθυμητών αγαθών (π.χ. δικαιώματα και ασφάλεια, ελευθερία και ισότητα) και αναζητά τρόπους συγκερασμού τους. Οποιος, αντιθέτως, βλέπει την κοινωνία ιδεοληπτικά, δεν τον ενδιαφέρει τόσο η επίλυση υπαρκτών προβλημάτων, όσο να επιβεβαιώνει αυτάρεσκα τα ιδεολογήματά του – και να εκδίδει πιστοποιητικά αριστεροφροσύνης!

Συντετμημένη μορφή αυτού του άρθρου δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 17 Φεβρουαρίου 2008

17 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΤΙ ΝΑ ΠΩ ΠΛΕΟΝ. ΕΧΕΤΕ ΓΙΝΕΙ ΑΧΤΙΔΑ ΦΩΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΡΛΟΥΜΠΑ. ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΣΑΣ ΖΗΤΑΩ ΚΥΡΙΕ ΚΑΘΗΓΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΠΥΚΝΩΣΕΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΑΣ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ
ΒΑΣΙΛΙΑΓΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

Καππαδόκης είπε...

Ο λύκος και αν νέασε και μαύρισε το μαλλί του, μήτε τη γνώμην άλλαξε μήτε την κεφαλήν του....

ERMIS είπε...

Στην ουσία θέλω να περιμένω λίγο. Οι αριστερές ιδεολογίες είναι και εύκαμπτες και προσαρμοστικές. Αν θυμάμαι καλά ο Παπανδρέου το 81 δεν ήθελε ούτε ΝΑΤΟ ούτε ΕΟΚ. Και τα δύο τα έκανε αποδεκτά και στα δύο συμμετείχε.
Σίγουρα κάτι που υπάρχει τόσα χρόνια θα περίμενες να έχει δώσει μια διαφορετική προοπτική, εδώ και καιρό, στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Όμως έστω και αργά ας περιμένουμε να δούμε τι έχουν να δώσουν. Με τι ανταλλάγματα θα προωθήσουν αυτά που θέλουν να προωθήσουν στην κοινωνία.

Meropi είπε...

Εδώ κατάντησε μομφή να μην λες ΟΧΙ σε όλα, αλλά να διατυπώνεις και θετική πρόταση εξουσίας σε κάτι.
πολύ μου άρεσε η ανάλυση σας.

Alecos Papadatos είπε...

Αχ αυτοί οι "χαρισματικοί"... Από τον Αλκιβιάδη ως το Σαρκοζύ, η λίστα είναι ατελείωτη. Θα θέλαμε να σας διαβάζουμε συχνότερα.

Joe είπε...

Κύριε καθηγητά σας διαβάζω ανελλιπώς και σπάνια διαφωνώ με τις απόψεις που εκφράζετε.Το άρθρο σας θα πρέπει να το διαβάσουν όλοι όσοι θεωρούν τον συνασπισμό προοδευτική δύναμη

Unknown είπε...

Εξαιρετικό κείμενο κύριε Καθηγητά. Πρώτη φορα διαβάζω κάτι που να με βρίσκει πλήρως σύμφωνο για τις "προοδευτικές" ιδεολογιες του συνασπισμού

Ανώνυμος είπε...

"Αντί να προβληματιστεί από τη διαπίστωση ότι η οικονομία της αγοράς είναι το μόνο ιστορικό οικονομικό σύστημα που παράγει πλούτο, και να αναρωτηθεί πως μπορεί να ενσωματώσει αυτό το συμπέρασμα στα εξισωτικά και οικολογικά ιδεώδη του ώστε να προκύψουν ρεαλιστικές, κοινωνιοκεντρικές πολιτικές, ο «Συνασπισμός» μάχεται αχυρανθρώπους («νεοφιλελευθερισμός»), όπως παλαιότερα οι εγχώριοι «εθνικόφρονες» μάχονταν το φάντασμα του «κομμουνισμού». Προσέξτε την εσχατολογική γλώσσα του: «στρατηγικός στόχος [είναι] μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και μια νέα ισορροπία του ανθρώπου με τη φύση και το περιβάλλον». Η πολιτική ως αναζήτηση του χαμένου παραδείσου!"

Γιατί κύριε καθηγητά το να παράγεις πλούτο είναι σημαντικότερο και ρεαλιστικότερο από το να ζει κανείς σε ανθρώπινο περιβάλλον; Σε ποιό ιστορικό παράδειγμα η συσσώρευση πλούτου από ελάχιστους είχε ευεργετικά αποτελέσματα για τους πολλούς; Εκτός αν θεωρείτε βέβαια ότι το να διαθέτει κάποιος αυτοκίνητο και i-pod μετράει περισσότερο από το να έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό ή οξυγόνο.

Φοβάμαι ότι ο Παράδεισος έχει χαθεί ανεπιστρεπτί. Την κόλαση παζαρεύουμε...

IdentityCafe είπε...

Γι ακομη μια φορα θετετε τα στανταρτς στην αναλυση κι αποικοδομηση μ επιχειρηματα ενος ακρως προβληματικου αντιπαραγωγικου πολιτικου χωρου...

Πανηγυριζω καθε φορα που σας διαβαζω!

Χαρίδημος Τσούκας είπε...

Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Θα ήθελα να γράφω συχνότερα - πιστέψτε με ερεθίσματα παρουσιάζονται κάθε μέρα - αλλά τότε φοβάμαι ότι θα γίνω αρθρογράφος σχεδόν πλήρους απασχόλησης, κάτι που συγκρούεται με τις πολλές επαγγελματικές και οικογενειακές υποχρεώσεις. Παρόλα αυτά θα γράφω όσο μπορώ.

Απί της ουσίας, τώρα. Οφείλω μια απάντηση στον nefelikas. Ρωτάει: "Γιατί [...] το να παράγεις πλούτο είναι σημαντικότερο και ρεαλιστικότερο από το να ζει κανείς σε ανθρώπινο περιβάλλον; Σε ποιό ιστορικό παράδειγμα η συσσώρευση πλούτου από ελάχιστους είχε ευεργετικά αποτελέσματα για τους πολλούς;".

Η απάντηση είναι απλή. Χάρη στο πλούτο που παράγει η οικονομία της αγοράς, η ανθρωπότητα βγήκε από τη φτώχεια, τις ασθένειες, το μικρό προσδόκιμο ζωής. Αυτα είναι πολύ σημαντικά πράγματα και δεν μπορώ να φανταστώ κάποιον που δεν τον ενδιαφέρουν. Υπάρχουν άφθονα στοιχεία που τεκμηριώνουν αυτό τον ισχυρισμό, θα αρκεσθώ μόνο σε λίγα (βλ. επίσης D, Landes, The Wealth of Nations, A. Maddison, Wolrd Economy). Από το 1750 μέχρι σήμερα, ο μέσος πολίτης των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών έγινε 8 φορές πλουσιότερος από τον πολίτη μη καπιταλιστικών χωρών (βλ. R. Heilbroner, 21-century Capitalism). Η παραγωγικότητα στις καπιταλιστικές χώρες εκτινάχθηκε στα ύψη στη διάρκεια του 20ου αιώνα - αυξήθηκε 50 φορές! Το 1910 οι εργάτες στις τότε ανεπτυγμένες οικονομίες δούλευαν 3000 ώρες το χρόνο, σήμερα δουλεύουν μεταξύ 1600-1800 ωρών. Το 1910 το πρώτο αυτοκίνητο του Φόρντ κόστιζε τους ετήσιους μισθούς ενός Αμερικανού βιομηχανικού εργάτη για 3-4 χρόνια. Σήμερα ο βιομηχανικός εργάτης αγοράζει με τον ετήσιο μισθό του 8 αυτοκίνητα (βλ. Drucker, Post-capitalist Society).

Ας μην επεκταθώ άλλο: όποιος έχει δει τη φτώχεια της Αφρικής ή της Ασίας καταλαβαίνει πολύ καλά πόσο σημαντικό είναι η παραγωγή πλούτου (το τόνισε και ο Νομπελίστας Μοχάμεντ Γιούνους από το Μπαγκλαντες, που ξέρει τι σημαίνει φτώχεια, στην Αθήνα πέρυσι).

Φυσικά ο καπιταλισμός δεν παράγει μόνο πλούτο, γι αυτό και δεν είμαι απολογητής του. Αλλά δεν μπορώ να παραγνωρίσω την εκπληλκτική ικανότητά του να παράγει υλικά αγαθά και να ικανοποιεί ανθώπινες υλικές ανάγκες. Ο καπιταλισμός είναι ένα "τυφλό" σύστημα που το μόνο που ξέρει είναι να παράγει. Χρειάζεται να τιθασσευθεί, προκειμένου να αναπτύσσεται σε μια δημόσια σφαίρα η οποία δεν αναγνωρίζει μόνο οικονομικές ανάγκες, αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος, τις ανισότητες, την καλλιέργεια του πολιτισμού, κλπ.

Ο αδογμάτιστος προοδευτικός θέλει να χρησιμοποιήσει τον καπιταλισμό, όχι να τον καταργήσει. Αυτό ακρβώς κάνουν οι σκανδιναβικές χώρες αλλά και όλες εκείνες με ανεπτυγμένη δημόσια σφαίρα (π.χ. Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Γαλλία, Γερμανία κλπ.).

Ο 20ος αιώνας ήταν εξόχως, όσο και επώδυνα, διδακτικός. Η φτώχεια των κομμουνιστικών χωρών - των χωρών της νεωτερικότητας που κατ' εξοχήν αντιπαρατέθηκαν στην καπιταλιστική οργάνωση της οικονομίας - και η καταστροφή του περιβάλλοντος που επέφεραν, δεν πρέπει ποτέ να μας διαφεύγουν. Ο κ.Τσίπρας μπορεί να μην έλκεται από τη Σουηδία, εμένα όμως μου αρέσει πολύ: συνδυάζει τη ευρωστία και την καινοτομία της αγοράς μα την κοινωνική και οικολογική ευαισθησία. Μπορούμε να σκεφτούμε ρεαλιστικά τι μπορούμε να μάθουμε από τέτοιες χώρες, αντί να αναλωνόμαστε σε θεολογικού τύπου διαμάχες για τον "καπιταλισμό";

Η πολιτική δεν είναι η αναζήτηση του Επίγειου Παραδείσου, κυρίως επειδή δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε (και δεν γνωρίζουμε, θα πρόσθετα) στο τι συνιστά την ανθρώπινη ευτυχία. Γνωρίζουμε όμως τι συνιστά την ανθρώπινη δυστυχία. Η πολιτική, για μένα τουλάχιστον, είναι ο έλλογος τρόπος διαχείρισης των κοινών, προκειμένου να μειώσουμε εκείνους τους παράγοντες που επιφέρουν την ανθρώπινη δυστυχία, ο σημαντικότερος των οποίων είναι η φτώχεια. Η ιστορία δείχνει ότι, ceteris paribus, οι "χορτάτες" κοινωνίες είναι αυτές που κυρίως ενδιαφέρονται για το περιβάλλον, την ισότητα, και τον πολιτισμό. Κοιτάξτε τη Νορβηγία: από φέτος τέθηκε σε ισχύ ο νόμος που υποχρεώνει όλες τις μεγάλες εταιρίες να διαθέτουν το 40% των θέσεων των μελών των Διοκητικών Συμβουλίων σε γυναίκες. Η Σουηδία είναι η πρώτη χώρα που έθεσε στρατηγίκό στόχο την πλήρη απεξάρτηση της οικονομίας της από το πετρέλαιο μέχρι το 2020. Αυτά κάνουν οι χώρες που κυβερνώνται από προοδευτικά κόμματα. Στην Ελλάδα αναλώνονται στην καταδίκη του "καπιταλισμού" και στη εξασφάλιση της προεδρίας από την ιδρυτική οικογένεια. Εν τω μεταξύ η ζωή μας κυλάει και απαθλιώνεται. Και ζωή έχουμε μόνο μία...

Ανώνυμος είπε...

Σας ευχαριστώ για την μακροσκελή απάντηση. Θα μου επιτρέψετε να αμφιβάλλω βέβαια στο κατά πόσο "σήμερα ο βιομηχανικός εργάτης αγοράζει με τον ετήσιο μισθό του 8 αυτοκίνητα". Προφανώς δεν αναφέρεστε στην ελληνική πραγματικότητα, αλλά και πάλι μιλάμε για εισόδημα τουλάχιστον $60,000 (που μου ακούγεται πολύ για μέσο βιομηχανικό εργάτη σε οποιαδήποτε χώρα). Άλλωστε, και πάλι επιλέγετε να μετρήσετε το πόσο πιο πλούσιος έγινε ο μέσος πολίτης των καπιταλιστικών χωρών στο Χ διάστημα, ενώ κάτι τέτοιο δεν συνεπάγεται αυτομάτως καλύτερη ποιότητα ζωής.

Επί της ουσίας, δεν διαφωνούμε στο ότι η οικονομική πολιτική που χάραξε (και κυρίως εφήρμοσε) ο υπαρκτός σοσιαλισμός ήταν αποτυχημένη. Άλλωστε, δε νομίζω ότι η ηγεσία του ΣΥΝ σκοπεύει να μας γυρίσει στην εποχή της "δικτατορίας του προλεταριάτου" και άλλων γραφικών και ξεπερασμένων ρητορειών. Το να συγχέουμε τις τάσεις της αριστεράς είναι εξίσου δημαγωγικό με το να εξομοιώνουμε π.χ. τους υπέρμαχους της ελεύθερης αγοράς με τους χρυσαυγίτες. Άλλο πράγμα οι νοσταλγοί του Στάλιν κι άλλο τα κινήματα τύπου Τζένοβα.

Επίσης, λέτε ότι "χάρη στο πλούτο που παράγει η οικονομία της αγοράς, η ανθρωπότητα βγήκε από τη φτώχεια, τις ασθένειες, το μικρό προσδόκιμο ζωής". Η ανθρωπότητα ποτέ δεν βγήκε από τη φτώχεια και τις ασθένειες, εκτός αν θεωρήσουμε ότι τα δισεκατομμύρια που ζουν στην εξαθλίωση ανήκουν σε άλλο ζωικό είδος. Για την ακρίβεια, το κυνήγι της υπεραξίας ήταν αυτό επέφερε τη μόλυνση του περιβάλλοντος (δείτε για παράδειγμα το πρόσφατο και κοντινό μας παράδειγμα του Ασωπού), που επιβάρυνε τον οργανισμό μας με ακτινοβολίες και καρκινογόνα συστατικά, που αποχαρακτήρισε τα δάση μας και τα μετέτρεψε σε τσιμέντο και γήπεδα γκολφ που καταστρέφουν τον υδροφόρο ορίζοντα, που σκλάβωσε εκατομμύρια "υποανάπτυκτους" συνανθρώπους μας σε φάμπρικες που παράγουν φτηνά προϊόντα για να τα πουλήσουν ακριβά στις "ανεπτυγμένες" αγορές.

Εξυπακούεται ότι οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν άλλο είδος καπιταλισμού από την Κίνα (που παραμένει κομμουνιστική μόνον όσον αφορά τον απολυταρχισμό του καθεστώτος). Αυτό δεν συνεπάγεται όμως ότι τα έπιπλα του ΙΚΕΑ (που παράγονται ως επί το πλείστον στην Κίνα) είναι "καλός" καπιταλισμός. Για τους Σουηδούς επενδυτές ίσως. Άντε και για τους Έλληνες καταναλωτές, που αδιαφορούν για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και την καταπάτηση εργατικών δικαιωμάτων (μέχρι να εμφανιστούν έξω από την πόρτα τους).

Θέλω να καταλήξω ότι δεν υπάρχουν θέσφατα. Ούτε είναι πανάκεια ο ελεύθερος ανταγωνισμός, ούτε τα παρακλάδια της Μαρξιστικής ιδεολογίας. Γι' αυτό σας συνιστώ να μην είσαστε τόσο εύκολα αφοριστικός στο μέλλον, το οποίο έχει ήδη έρθει και σιγά-σιγά μας επιβάλλει μία πραγματικότητα που καμία οικονομική θεωρία δεν είχε προβλέψει.

Ανώνυμος είπε...

Είναι πραγματικά ευχάριστο να ακούς αντίλογο στα κείμενα του κ.Τσούκα! Αγαπητέ Nefelika αν κατάλαβα καλά, το σκεπτικό σου είναι ότι μόνο ένα από τα παρακλάδια της αριστεράς έχει αποτύχει, αυτό του υπαρκτού σοσιαλισμού (συμπτωματικά είναι και το μόνο που έχει εφαρμοστεί, αν δεν κάνω λάθος). Επομένως θα πρέπει να κινηθούμε προς κάποιο από τα υπόλοιπα, το οποίο μας το υποδεικνύει το κίνημα της Γένοβα και ο ΣΥΡΙΖΑ.
Όμως δεν ξέρω αν όλα αυτά ουσιαστικά πρεσβεύουν την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων αποκλειστικά και μόνο με "αγώνα από τα κάτω" ή έχουν και κάποια συγκεκριμένη πρόταση για τη βελτίωση της ζωής των πολιτών (πιστεύω ότι η αντίδραση από μόνη της δεν επαρκεί για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης- εκτός αν υπάρχουν παραδείγματα περί του αντιθέτου).

Ανώνυμος είπε...

ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΕΠΙΚΑΛΕΙΤΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΔΙΚΑΙΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ Η ΑΔΙΚΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΠΑΤΑΕΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ.ΤΟ ΟΜΟΛΟΓΟΥΝ ΚΑΙ ΟΙ ΟΙ ΙΔΙΟΙ.ΟΤΑΝ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΑΡΕΣΕΙ ΕΝΑΣ ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΨΙΦΗΖΕΤΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΟΥΛΗ ΘΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΕΙ ΣΤΟ ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΟ!!!

pale είπε...

ΕΙΜΑΙ ΦΑΝΑΤΙΚΟΣ ΑΝΑΓΓΝΩΣΤΗΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΚΟΣ ΣΑΣ.Η ΑΡΘΓΡΟΦΙΑΣ ΣΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΗ ΤΕΚΜΗΡΙΟΜΕΝΗ.ΣΥΝΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ ΕΤΣΙ.ΣΥΜΦΩΝΩ ΜΕ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟ.Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΕΧΕΙ ΓΙΝΕΙ ΔΥΝΑΜΗ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΠΑΡΩΧΗΜΕΝΩΝ ΚΕΚΤΗΜΕΝΩΝ

ERMIS είπε...

Επιμένω να υποστηρίζω ότι κάθε κοινωνικός οργανισμός έχει μια περίοδο προσαρμογής μέχρι την ωριμότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρώ ότι πρέπει να περάσει από μια περίοδο ωρίμανσης. Η αριστερά πρέπει να αποκτήσει τον λόγο που δεν είχε μέχρι σήμερα. Η αριστερά πρέπει να αποκτήσει το χώρο που δεν είχε μέχρι σήμερα. Δεν με φοβίζει η άνθισή της, όπως δεν με φοβίζουν και κάποιες ξεπερασμένες θέσεις της. Η κοινωνία θεωρώ ότι δημιουργεί δυνάμεις αποσύνθεσης ομαδικών αιτημάτων με αντικοινωνικά ή ξεπερασμένα χαρακτηριστικά. Έτσι όπως το ΠΑΣΟΚ ξέχασε μια σειρά από δεσμεύσεις του το 1981, έτσι και ο ΣΥΡΙΖΑ σίγουρα θα αποστασιοποιηθεί σύντομα από ξεπερασμένες ιδέες και πρότυπα κοινωνικής διαχείρισης.
Αυτό που φοβάμαι όμως είναι το ΠΑΣΟΚ. Μέχρι σήμερα δεν έχει πείσει κανέναν ότι έχει πυξίδα. Ότι ακολουθεί κάποια κοσμοθεωρία ή ότι έχει στόχους για την κοινωνία. Μέχρι πρόσφατα είχαμε τον κοινωνικό εξ-ορθολογισμό ή αλλιώς τον ‘εκσυγχρονισμό’. Το Κίνημα αυτό επηρέασε σοβαρά την εξέλιξη της χώρας, αλλά …… δεν υπήρξε συνέχεια. Το νέο ΠΑΣΟΚ τι πρόσωπο θα παρουσιάσει? Αν και δεν μιλάμε πολιτικά εν τούτις η συζήτηση είναι καθαρά πολιτική.

Ανώνυμος είπε...

Πολύ ενδιαφέρουσα η κριτική σας προς το Σύριζα, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι στο εσωτερικό του Συνασπισμού και στην κοινοβουλευτική και ευρωκοινοβουλευτική του ομάδα υπάρχουν αρκετές σοβαρές φωνές (ας μην αναφερθούμε σε ονόματα), που μιλούν και δρουν ενάντια στις συντεχνίες (στα πανεπιστήμια, στον ευρύτερο δημόσιο τομέα), υπέρ μιας κοινωνικά δίκαιης Ευρώπης, υπέρ ενός τιθασευμένου καπιταλισμού. Σε ποιο άλλο ελληνικό κόμμα υπάρχουν αντίστοιχες φωνές; Αν κανείς διαβάσει την Αυγή θα εκπλαγεί θετικά από τις απόψεις που παρουσιάζονται.
Επίσης, ακόμα και οι αντισυστημικές δυνάμεις του Συνασπισμού αντιλαμβάνονται ότι όσο αυξάνεται η δημοτικότητα του κόμματος τόσο αυξάνεται και η ευθύνη τους να παρουσιάσουν ένα κυβερνητικό πρόγραμμα, το οποίο θέλω να πιστεύω ότι θα είναι στο πλαίσιο μιας προχωρημένης σοσιαλδημοκρατίας (χωρίς να θεωρώ ότι αυτό είναι κατ' ανάγκη καλό, αλλά ελλείψει σοβαρού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος...).
Επιπλέον, θα συμφωνήσω με το Νεφελίκα ότι μαζί με τον πλούτο ο καπιταλισμός παράγει και τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την ανισότητα. Το βιβλίο του Landes, που αναφέρεται σε μία απάντηση του Κυρίου Τσούκα, δίνει πολιτισμικού τύπου εξηγήσεις για την ανάπτυξη και την υπανάπτυξη. Ωστόσο, υπάρχει και η θεωρία της εξάρτησης και η ακόμη πιο επεξεργασμένη θεωρία των Παγκόσμιων Συστημάτων του Wallerstein που αναλύει την υπανάπτυξη κάποιων χωρών ως αποτέλεσμα διεργασιών και δυνάμεων εντός του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος. Και εν πάσει περιπτώσει, το δίπολο ανάπτυξη - υπανάπτυξη δε κάνει διάκριση ανάμεσα σε εκείνες τις ομάδες είτε εντός των λεγόμενων αναπτυγμένων είτε εντός των υπανάπτυκτων χωρών που επωφελούνται από τον καπιταλισμό και σε εκείνες που πλήττονται.
Τέλος, αν οι εσχατολογικού τύπου αναλύσεις ανήκουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, τότε αναρωτιέμαι πού ανήκει η υπόθεση ότι ο καπιταλισμός (στις διάφορες μορφές του, αλλά με το κοινό στοιχείο όλων την ατομική ιδιοκτησία και την επιδίωξη του κέρδους) είναι δεδομένος, η οποία επίσης ενέχει στοιχεία νομοτέλειας...

Σας ζητώ συγγνώμη που χρησιμοποίησα το χώρο αυτό για ένα τόσο μακροσκελές σχόλιο. Θα ήθελα την απάντησή σας. Ευχαριστώ.

Eυαγγελία Σιώμου είπε...

Θα ήθελα κι εγώ να "καταθέσω" την ικανοποίησή μου και την ευχαρίστησή μου για την συζήτηση που διεξήχθη στο συγκεκριμένο θέμα και θα ήθελα πολύ κύριε Τσούκα να διάβαζα την απάντησή σας στην κα Κηπουρού. Έχω την αίσθησή πως θα με βοηθούσε πολύ σε κρίσιμες αγωνίες μου.