Η ανομία είναι το μείζον πρόβλημα

Πολλά καταμαρτυρούνται στην Ελληνική Αστυνομία εδώ και ένα μήνα, μερικά δικαιολογημένα, άλλα αδικαιολόγητα. Το δυσκολότερο πράγμα σε περίοδο κρίσης είναι να κρατήσει κανείς τη ματιά του καθαρή. Να επιτρέψει στην εμπειρική πραγματικότητα να τον αγγίξει χωρίς να προσφύγει σε προκατασκευασμένα ιδεοληπτικά σχήματα κατανόησης. Δυστυχώς πολλοί δεν το καταφέρνουν. Μερικοί βλέπουν τα όποια απαράδεκτα κρούσματα αστυνομικής βίας και τα εντάσσουν στην εμφυλιοπολεμικής καταβολής αφήγηση περί κρατικής καταστολής, λες και η Ελλάδα παρέμεινε στη δεκαετία του 1950. Άλλοι βλέπουν το παθιασμένο ποτάμι νέων να ξεχύνεται στους δρόμους, διαμαρτυρόμενο για τον παντελώς αναίτιο φόνο του εφήβου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από αστυνομικό, και επικεντρώνονται στις βίαιες υπερβολές του, χωρίς να θέλουν να ακούσουν την έστω συγκεχυμένη κραυγή αγωνίας που εκφράζει η νεανική οργή και οι ποικιλοτρόπως βίαιες εκδηλώσεις της. Οι μεν βλέπουν μόνο τις σπασμένες βιτρίνες, οι δε νομίζουν ότι αντιπαρατίθενται στο αστυνομικό κράτος του Μανιαδάκη και του Ιωαννίδη.

Όποιος επιμένει στη γνωσιολογική σημασία της εμπειρικής πραγματικότητας, όποιος θέλει να βλέπει την ιδιαιτερότητα των κοινωνικών συμβάντων αποφεύγοντας τους ιδεοληπτικούς νάρθηκες, αντιλαμβάνεται ότι το κυρίαρχο πρόβλημα της χώρας σήμερα, στην πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, δεν είναι η κρατική καταστολή, ούτε το αστυνομικό κράτος, αλλά τα ακριβώς αντίθετά τους: η διάλυση του κράτους, η διάχυση της ανομίας σε όλη την κοινωνία, η αυξανόμενη ανυποληψία της Αστυνομίας, η γενικευμένη ατιμωρησία. Δυστυχώς δεν είδα πολλούς να διαμαρτύρονται γι αυτά.

Όταν ο νεανίζων ασπρομάλλης συνθέτης λαϊκοπόπ μουσικής, συνοδευόμενος από φίλη του, αγνώστων προσόντων πλην της τηλεοπτικής φήμης της, αρνείται να σταματήσει το πολυτελές τζιπ του σε σχετικό νεύμα της αστυνομίας για έλεγχο και βρίζει τους αστυνομικούς, είναι απλώς θλιβερό. Υπάρχουν, δυστυχώς, και τέτοιο άνθρωποι! Όταν όμως ο ψωνισμένος συνθέτης αρνείται τον έλεγχο και ισχυρίζεται ότι το αυτοκίνητο του παρέχει «άσυλο», τότε το πράγμα σοβαρεύει. Κι όταν δε ο δικηγόρος του, αντί να ζητήσει συγγνώμη για λογαριασμό του πελάτη του, επέκρινε τους αστυνομικούς που έκαναν τη δουλειά τους, υποδεικνύοντας στην αστυνομία, με απίστευτο θράσος, ότι «θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός προς τον πολίτη», τότε καταλαβαίνουμε ότι η «επώνυμη» ελίτ θεωρεί τον εαυτό της πάνω από το νόμο.

Δεν είναι όμως μόνο η επώνυμη ελίτ που νοιώθει άβολα όταν την ακουμπά ο νόμος. Το ίδιο άβολα νοιώθει και η ανώνυμη μάζα. Εθισμένη στη μικροπαρανομία, μαθημένη να αναζητά συχνά παράτυπους και παράνομους διεξόδους στα «λαϊκά» αιτήματά της, θεωρεί το κράτος δικαίου πολυτέλεια (εκτός φυσικά κι αν το κράτος αυτό κληθεί να προστατεύσει τα δικά της συμφέροντα). Τι ανέκραξαν οι αγριεμένοι οπαδοί του πρώην υπουργού κ.Κεφαλογιάννη στο δικαστήριο του Ρεθύμνου πρόσφατα, όταν είδαν τον προστάτη τους να καταδικάζεται τελεσίδικα για υπόθαλψη χασισοκαλλιεργητή; «Εσένα δεν μπορεί να σε δικάσει η Δικαιοσύνη, μόνο το Ρέθυμνο μπορεί να σε δικάσει» («Καθημερινή», 4/1/2009)! Οι θεσμοί του κράτους δικαίου είναι πολύ μικροί για να δικάσουν τους λαοπρόβλητους κοτζαμπάσηδες. Μόνο ο «λαός» ξέρει να απονέμει δικαιοσύνη…

Αν νομίζετε ότι το δείγμα μου είναι περιορισμένο, ξανασκεφτείτε το. Τα ειδοποιητήρια του υπουργείου Οικονομικών προς 12000 πυρόπληκτους της Πελοποννήσου και της Εύβοιας να καταθέσουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά για τα επιδόματα που έλαβαν μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007, ειδάλλως θα πρέπει να επιστρέψουν τα επιδόματα, συνάντησε καθολική αντίδραση όχι μόνο από τους θιγόμενους, αλλά κι από τοπικούς ηγέτες. «[Είμαστε] κατηγορηματικά αντίθετοι», δήλωσε ο νομάρχης Ηλείας κ.Καφύρας. «Δεν πρέπει να παρθεί πίσω το έκτακτο επίδομα από κανένα Ηλείο, ασχέτως υπερβολών και λαθών […]» («Καθημερινή», 23/10/2008). Το ενδιαφέρον εδώ δεν είναι ότι το πιθανό γεγονός ότι εισπράχθηκαν βοηθήματα δύο και τρεις φορές από το ίδιο άτομο ή την ίδια οικογένεια ουδόλως απασχολεί τον αξιότιμο νομάρχη. Το ανατριχιαστικά ενδιαφέρον είναι ότι κάποιος που ασκεί έννομη εξουσία υπερασπίζεται δημοσίως την παρανομία!

Θα μπορούσα να συνεχίσω με πολλά άλλα παραδείγματα - όπως τον πρόσφατο προπηλακισμό αστυνομικών (τρεις τραυματίες και τρία σπασμένα περιπολικά) από κατοίκους των Ζωνιανών, όταν η αστυνομία επεδίωξε να συλλάβει έναν κάτοικο του διεθνώς διακεκριμένου για την ποιότητα της καννάβεως χωριού, ως ύποπτο για ανθρωποκτονία συγχωριανού του – αλλά θα γίνω κουραστικός. Αυτό που βιώνουμε όλοι όσοι δεν έχουμε τα μάτια κλειστά και δεν έχουμε κυριευθεί από ιδεοληπτικές κρίσεις, είναι η διευρυνόμενη ανομία και η εκλογίκευσή της, η προσπάθεια όχι μόνο για την περιθωριοποίηση αλλά και για την απονομιμοποίηση της Αστυνομίας και της Δικαιοσύνης.

Όσα στραβά κι αν έχουν οι θεσμοί προστασίας της έννομης τάξης (και σίγουρα έχουν πολλά – πρόσφατα είδαμε τις συλλήψεις επί το πλείστον αθώων πολιτών από την Αστυνομία μετά το πέρας διαδήλωσης), είναι οι μόνοι που έχουμε σε μια δημοκρατία. Ο δικαιολογημένος θυμός που νοιώθουν όσοι φωνάζουν «μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι» δεν θάπρεπε να τους κάνει να ξεχνάνε ότι χωρίς τους «μπάτσους» δεν υπάρχει κράτος δικαίου. Χωρίς τους τρεις αστυνομικούς που είχαν το αξιοζήλευτο θάρρος να καταθέσουν ως μάρτυρες κατηγορίας, ο κ.Κεφαλογιάννης θα μας κοίταζε ακόμη αφ΄ υψηλού περιαυτολογώντας για την «πεντηκονταετή προσφορά» του. Χωρίς μια αποτελεσματική και αξιέμπιστη Αστυνομία κυριαρχεί η άλογη και ουδαμού υπόλογη θέληση του ισχυρότερου. Η απαξίωση του κράτους των «μπάτσων» οδηγεί σταθερά στο κράτος των «Ζωνιανών». Μερικοί «μπάτσοι» ενίοτε είναι «γουρούνια», ενώ άλλοι, πολύ πιο σπάνια, γίνονται «δολοφόνοι», αλλά δείξτε μου εσείς μια επαγγελματική κατηγορία που δεν έχει αντίστοιχα κακές πρακτικές. Θα φωνάζαμε ποτέ «γιατροί, γουρούνια, δολοφόνοι» εξαιτίας θανατηφόρων ιατρικών λαθών; Τα πραγματικά ερωτήματα είναι: πως θα δημιουργήσουμε αποτελεσματικούς και υπόλογους διωκτικούς μηχανισμούς με υψηλό επαγγελματισμό; Και πως οι διωκτικοί μηχανισμοί θα κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών;