Ό,τι αρπάξουμε καλό είναι…

Είναι σημαντικό: αν δεν δούμε τη μεγάλη εικόνα, δεν θα μπορέσουμε να βγούμε από το αδιέξοδο. Όσο η αντίληψη της πραγματικότητας παραμένει θραυσματική, τόσο θα αδυνατούμε να απεγκλωβιστούμε από τους φαύλους κύκλους στους οποίους έχουμε εμπλακεί. Κάθε δράση είναι αντί-δραση. Η «διαλογικότητα» των δράσεων-αντιδράσεων δημιουργεί έναν ασφυκτικό βρόχο που μας πνίγει όλο και περισσότερο. Τα παραδείγματα είναι πολλά, θα σταθώ εδώ σε ένα.

Πριν από λίγο καιρό η βουλευτής της Χρυσής Αυγής κ. Ζαρούλια, χρησιμοποίησε ρατσιστική γλώσσα στη Βουλή, χαρακτηρίζοντας τους μετανάστες «υπανθρώπους». Πώς αντέδρασε ο προεδρεύων της Βουλής κ. Δραγασάκης; «Θεσμικά»: ζήτησε να σταλούν στη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής τα πρακτικά της συνεδρίας, για να επιβληθούν, υποθέτω, κυρώσεις στην κ. Ζαρούλια.

Σε μια ώριμη δημοκρατία αυτή θα ήταν μία λογική αντίδραση: θα ήταν όνειδος για έναν βουλευτή να παραπεμφθεί σε ένα θεσμικό σώμα περιβεβλημένο με κύρος, το οποίο θα του επέβαλλε κυρώσεις. Σας ρωτάω: υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι η Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής, αποτελούμενη από τους κκ. Κακλαμάνη, Ψαρούδα-Μπενάκη, Σιούφα, Πετσάλνικο, Πολύδωρα και Μεϊμαράκη, διαθέτει το απαιτούμενο κύρος; Σε τι υπόληψη έχει αυτό το σώμα η κοινή γνώμη;

Μην κουράζεστε: αρκεί να σκεφτείτε τις προσλήψεις εκτός ΑΣΕΠ στη Βουλή, τις μονιμοποιήσεις των («ημέτερων», φυσικά) μετακλητών υπαλλήλων, τους προκλητικούς διορισμούς συγγενικών προσώπων, ή την επιλεκτική ανοχή επιλήψιμων βουλευτικών πρακτικών και τη μετατροπή της Βουλής σε υπηρέτρια της εκτελεστικής εξουσίας (ενίοτε και σε «πλυντήριο» υπόπτων για διαφθορά πολιτικών), και μάλλον θα καταλήξετε στο γνωστό συμπέρασμα που συμβολικά απεικονίζεται στην αμίμητα ελληνική ανοιχτή παλάμη! Άνθρωποι που έφεραν το περίβλεπτο αξίωμά τους στο ύψος του αναστήματός τους, έχουν χάσει το ηθικό κύρος να επιβάλλουν κυρώσεις. Ποιος τους παίρνει στα σοβαρά;

Ιδού, όμως, το πρόβλημα. Δίχως αξιέμπιστους θεσμούς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε έλλογα τα προβλήματά μας. Θα κυριαρχούν οι ισχυροί, οι διεφθαρμένοι ή απλώς οι χυδαίοι! Στο ρατσιστικό λόγο της κάθε Ζαρούλια δεν μπορεί να αντιταχθεί πειστικά ο θεσμικός λόγος της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής. Αυτοί που συστηματικά μπέρδεψαν το «ηθικό» με το «νόμιμο» και χρησιμοποίησαν τη θέση τους για να ορίσουν το «νόμιμο» όπως τους συμφέρει, απαξίωσαν το θεσμό που υπηρέτησαν. Αυτοί που επιλέγουν τον ηθικό αυτο-ευνουχισμό, μεμφόμενοι την «ανυπαρξία νομοθετικών ρυθμίσεων» ως υπεύθυνη για τις οικογενειοκρατικές πρακτικές στις οποίες οι ίδιοι επιδόθηκαν (!) (βλέπε δηλώσεις του αντιπροέδρου της Βουλής κ. Τραγάκη μετά τις αποκαλύψεις για διορισμό συγγενών του στη Βουλή), δεν διαθέτουν το ηθικό ανάστημα να αντιπαρατεθούν πειστικά στη χυδαιότητα των ρατσιστών. Ο εκφυλισμός της Βουλής του Σιούφα οδηγεί στη Βουλή του Κασιδιώταρου!

Η αυτοεξυπηρετική νοοτροπία των πολιτικών ηγετών μας αντιγράφεται, φυσικά, και περαιτέρω εκχυδαΐζεται, από το λοιπό κοινωνικό σώμα - «το της πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοις άρχουσιν» (Ισοκράτης). Όταν πρόσφατα απειλήθηκαν τα σκανδαλώδη προνόμιά τους, οι συνδικαλιστές των υπαλλήλων της Βουλής δεν απείλησαν απλώς με απεργία, αλλά άρχισαν να βρίζουν, να ασχημονούν και να προπηλακίζουν βουλευτές και δημοσιογράφους στη Βουλή. «Να μη βγει κανένα σκουλήκι [βουλευτής!] έξω», κραύγαζαν μερικοί!

Σε τηλεοπτική εκπομπή ο πρόεδρος του σωματείου των υπαλλήλων της Βουλής κ. Πολίτης μας βοήθησε να καταλάβουμε καλύτερα το σκεπτικό της συντεχνιακής απληστίας: «Έχετε δει κανέναν εργαζόμενο να του δίνουν χρήματα και να λέει όχι;», είπε. Σωστά: έχετε δει κανέναν πρόεδρο Βουλής να του δίνεται η δυνατότητα να διορίσει συγγενείς του, συνεργάτες του ή «πελάτες» του και να λέει όχι; Γιατί τότε να πει όχι ο κάθε Πολίτης; Γιατί να δεχθεί την απώλεια των όποιων κεκτημένων της η κάθε κοινωνική ομάδα; Αφού κανείς συνδικαλιστής δεν έμαθε τι σημαίνει αυτο-περιορισμός αλλά παιδαγωγήθηκε από τους πολιτικούς στην πλεονεξία και την ιδιοτέλεια, το μόνο που απομένει είναι η λεηλασία των κοινών. Ό,τι αρπάξουμε καλό είναι…Οι κλασικοί στοχαστές το είχαν προβλέψει: η διεφθαρμένη πολιτεία είναι αυτή στην οποία οι πολίτες ενδιαφέρονται τι μπορούν να πάρουν παρά τι να συνεισφέρουν στα κοινά.

Από τη μεταπολίτευση και μετά καθιερώσαμε το «αυτοδιοίκητο» μερικών σημαντικών θεσμών (της Βουλής, των πανεπιστημίων, κλπ). Πώς χρησιμοποιήθηκε; Κυρίως για να αποκτήσουν προνόμια οι ισχυροί των θεσμών αυτών εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Η «αυτοδιοίκηση» απετέλεσε το φύλλο συκής της προσοδοθηρίας. Τα οργανωμένα συμφέροντα καταχράστηκαν την εμπιστοσύνη που απέσπασαν. Το προβλέψιμο αποτέλεσμα ήταν η σταδιακή απαξίωση των θεσμών και, τελικά, ο έσχατος εκφυλισμός τους. Ο κασιδιωταρισμός είναι το ανώτατο στάδιο του σιουφισμού!

Στα ρεζιλίκια μας τοκίζοντας κανείς ποτέ δεν χάνει…

Έχει πάψει να εκπλήσσει, αλλά η διαπίστωση εξακολουθεί να είναι οδυνηρή κάθε φορά: η Ελλάδα πάσχει από θεσμική καχεξία, η οποία ευθύνεται για πολλά από τα δεινά της. Οι θεσμοί της χώρας δεν διαθέτουν την απαραίτητη ευρωστία για να ανταπεξέλθουν στην κρίση. Μοιάζουν με τις σωσίβιες λέμβους του μοιραίου «Εξπρές Σάμινα»: στη δύσκολη στιγμή που τις έχεις ανάγκη αποκαλύπτεται η αχρηστία τους!

Όπως ένα οργανωσιακό ατύχημα (π.χ. το ναυάγιο του «Εξπρές Σάμινα» το 2000) επωάζεται αρκετό καιρό πριν την εμφάνισή του, η θεσμική καχεξία είναι το αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης διαδικασίας. Οι θεσμοί απισχνώνται όταν, βαθμιαία, παύουν να λειτουργούν με τα δικά τους «κριτήρια αριστείας», υπηρετώντας τις «ενδογενείς αξίες» τους, και, αντιθέτως, κυριαρχούνται από «εξωγενείς» επιρροές, οι οποίες προέρχονται από τις πρακτικές της κομματικοποίησης, της απληστίας, και της κάθε είδους φατριαστικής συναλλαγής. Αντιλαμβανόμαστε την καχεξία των θεσμών όταν αυτοί δεν παράγουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Ο χειρισμός της διαβόητης «λίστας Λαγκάρντ» από τους τότε υπουργούς Οικονομικών κκ. Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλο, και τους τότε επικεφαλής του ΣΔΟΕ κκ. Καπελέρη και Διώτη, αποκαλύπτει την οξεία θεσμική καχεξία της χώρας. Οι δημόσιες τοποθετήσεις των εμπλεκομένων μας επιτρέπουν να καταλάβουμε καλύτερα τα «ρεζιλίκια» μας.

Ο κ. Π. ισχυρίζεται ότι ο λόγος για τον οποίο δεν έδωσε ολόκληρη τη λίστα Λαγκάρντ στον κ. Καπελέρη, αλλά μόνο 20 ονόματα, για έλεγχο, είναι οι «δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις στο ΣΔΟΕ», όπως αυτές πιστοποιούνται από την απαράδεκτη βραδύτητα του οργανισμού στον έλεγχο μιας άλλης λίστας με στοιχεία Ελλήνων καταθετών στο Λιχτενστάιν, το 2009. Με λίγα λόγια, ο κ. Π δεν εμπιστευόταν το ΣΔΟΕ!

Δεκτό. Τι έκανε τότε ως ο αρμόδιος υπουργός για να δημιουργήσει έναν αξιέμπιστο οργανισμό; Ποιες συναφείς οργανωτικές-διοικητικές πρωτοβουλίες ανέλαβε; Γιατί επέλεξε έναν κομματάνθρωπο (συνδικαλιστή και υποψήφιο βουλευτή του ΠΑΣΟΚ) ως ειδικό γραμματέα του ΣΔΟΕ; Γιατί, αργότερα, προήγαγε τον κ. Καπελέρη σε γενικό γραμματέα του υπουργείου του; Δεν αντιλαμβάνεται ο κ. Π την υποκρισία του όταν δηλώνει ότι «το Α και το Ω της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας [του ΣΔΟΕ] είναι η αυτοτέλειά του από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία»; Μα αυτή ακριβώς την αυτοτέλεια του ΣΔΟΕ υπέσκαψαν συστηματικά οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, διορίζοντας επικεφαλής του ΣΔΟΕ κυρίως αχυρένιους κομματανθρώπους ή «κολλητούς»! Όποιος ενδιαφέρεται για την αποτελεσματικότητα του ΣΔΟΕ το αποδεικνύει εμπράκτως και εγκαίρως, δεν επικαλείται καιροσκοπικά, εκ των υστέρων, τις αξίες που όφειλε να υπηρετεί.

Δείτε, επίσης, πως αντιλαμβάνονται το ρόλο του ΣΔΟΕ τόσο οι υπουργοί Οικονομικών όσο και οι επικεφαλής του οργανισμού. Σε επιστολή του στους «Financial Times», ο κ. Παπακωνσταντίνου αναφέρει: «Εκ του νόμου το ΣΔΟΕ θα πρέπει να ερευνά κάθε […] πληροφορία στο πλαίσιο των καθηκόντων του και δεν θα έπρεπε να περιμένει «πολιτικές εντολές» σχετικά». Παρόμοιες δηλώσεις έκανε και ο κ. Βενιζέλος στη Βουλή. Ο κ. Διώτης, όμως, στο υπόμνημά του στους οικονομικούς εισαγγελείς ισχυρίζεται ότι «το ΣΔΟΕ υλοποιεί την εκάστοτε από την εκτελεστική εξουσία […] προκρινόμενη πολιτική στους τομείς δράσης του». Παρόμοια ήταν και η τοποθέτηση του κ. Καπελέρη.

Βλέπετε την αυτο-εξυπηρετική διάσταση απόψεων; «Δεν χρειάζεστε πολιτικές εντολές για να κάνετε τη δουλειά σας», λένε οι υπουργοί Οικονομικών. «Μα είμαστε εκτελεστικά όργανα», απαντούν οι επικεφαλής του ΣΔΟΕ! Δείτε τώρα ολόκληρη την εικόνα. Για να μη χρειάζονται «πολιτικές εντολές» οι επικεφαλής του ΣΔΟΕ, πρέπει να επιλέγονται και να αξιολογούνται με αμιγώς επαγγελματικά κριτήρια, κάτι που δεν συνέβη ποτέ. Όταν ο επικεφαλής ενός οργανισμού οφείλει το διορισμό του σε πολιτικούς προστάτες, η αφοσίωσή του, κατ αρχήν, δεν είναι τόσο στην υπηρέτηση των «ενδογενών αξιών» που διέπουν την υπηρεσία του, όσο στη διασφάλιση της ευαρέσκειας των πολιτικών αφεντικών του από τους οποίους κυρίως αντλεί τη νομιμοποίησή του.

Σε κάθε περίπτωση, ένας τέτοιο στέλεχος δεν συμπεριφέρεται ηγετικά, δεν έχει μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες (όπως κάνουν οι επικεφαλής των πανίσχυρων φοροελεγκτικών μηχανισμών στα σοβαρά κράτη), αλλά περιμένει «πολιτικές εντολές» άνωθεν. Συμπεριφέρεται «αμυντικά», η ανάληψη πρωτότυπων πρωτοβουλιών, με όλους τους πιθανούς κινδύνους που εμπεριέχει, του είναι ξένη ως νοοτροπία. Προσφεύγει σε έναν στενόμυαλο νομικισμό γιατί δεν διαθέτει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία που συνήθως αναπτύσσουν οι καλοί επαγγελματίες. Αφού δεν επελέγη με αμιγώς επαγγελματικά κριτήρια, δεν έχει μάθει να συμπεριφέρεται με τα αντίστοιχα «κριτήρια αριστείας». Αν, παρ’ όλα αυτά, ένα τέτοιο στέλεχος πάρει το ρόλο του στα σοβαρά, όπως αξιοθαύμαστα έκανε ο τότε γενικός γραμματέας του υπ. Οικονομικών κ. Δ. Σπινέλλης, τότε αργά ή γρήγορα θα οδηγηθεί σε παραίτηση – το κομματικό παρακράτος δεν ανέχεται ανεξάρτητες και ευσυνείδητες φωνές. Στη διαμάχη Καπελέρη-Σπινέλλη κατίσχυσε, φυσικά, ο Καπελέρης!

Σε μια σοβαρή χώρα οι κκ. Παπακωνσταντίνου και Βενιζέλος θα δικάζονταν τουλάχιστον για παράβαση καθήκοντος. Στη μετα-οθωμανική δημοκρατία μας τέτοια πράγματα δεν είναι πολιτικώς ορθόν να συμβούν! Σε ένα σοβαρό κόμμα ο κ. Βενιζέλος θα είχε ήδη ωθηθεί σε παραίτηση. Στο κόμμα που θεσμοποίησε τη φαυλότητα, η αξιοπρέπεια είναι μια άγνωστη έννοια!

Για μια ακόμη φορά συναντούμε τον άλυτο γόρδιο δεσμό που μας πνίγει: αυτοί που θέλουν να σώσουν τη χώρα είναι αυτοί που εξαχρείωσαν τους θεσμούς της! Η πολιτική σταθερότητα εξαρτάται από τη συγκάλυψη, το ψεύδος, και τη μη απόδοση δικαιοσύνης! Απαράδεκτο; Φυσικά. Αδιέξοδο; Ακριβώς – σαν κι αυτό που ζούμε…