Η κεντροαριστερά δεν απέτυχε, χρεοκόπησε!

Δεν χρειάζεται να είσαι ψυχολόγος για να κάνεις αυτό που υποδεικνύει η κοινή λογική: για να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημά σου πρέπει να δεχθείς πρώτα ότι υπάρχει! Ακούγεται εύκολο αλλά δεν είναι. Χρειάζεται κουράγιο και αυθεντικότητα – δύο δυσεύρετες ηθικές ποιότητες.

Αυτό που μας αποτρέπει να αντικρύσουμε κατάματα τα προβλήματά μας είναι αυτό που ο αείμνηστος ψυχολόγος Κρις Αργύρης ονόμαζε «επιδέξια άγνοια» (“skilled ignorance”) - η καλλιεργημένη προδιάθεση να προσπερνούμε τα προβλήματά μας. Η άγνοια δεν προκύπτει εξαιτίας της μη γνώσης διαθέσιμων πληροφοριών, αλλά ως αποτέλεσμα συνηθειών (άρα: δεξιοτήτων), οι οποίες καλλιεργούνται με τρόπο ώστε το άτομο ή η ομάδα να αποφύγουν να βιώσουν τη δυσφορία, ενίοτε έως και υπαρξιακή δυσανεξία, που επιφέρει η παραδοχή του προβλήματος. Η απώθηση και η αυταπάτη είναι οι κύριοι μηχανισμοί παραγωγής της «επιδέξιας άγνοιας».

Η περίπτωση της κίνησης των «58» για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς είναι χαρακτηριστική. Η αγωνία τους είναι προφανής και κατανοητή: αυτό που παραδοσιακά αποκαλείται προοδευτική παράταξη στην Ελλάδα βρίσκεται στα όρια της εξαφάνισης. Η υπαρξιακή αγωνία, όμως, που παράγεται από αυτό το καταστροφικό γεγονός, αντί να κινητοποιήσει τους εμπλεκόμενους σε έναν ρηξικέλευθο αναστοχασμό, τους ωθεί σε έναν άνευρο, «εντός πλαισίου», πολιτικό ακτιβισμό.

Ποιο είναι το μείζον πρόβλημα της κεντροαριστεράς σήμερα; Η ηθικοπολιτική της χρεοκοπία. Η κεντροαριστερά δεν απέτυχε, χρεοκόπησε! Όποιος δεν το βλέπει, αυταπατάται. Το κόμμα εξουσίας που μέχρι πριν τέσσερα χρόνια αποτέλεσε τον κύριο κορμό της μεταπολιτευτικής κεντροαριστεράς είναι το κόμμα που, στη λαϊκή συνείδηση, ταυτίστηκε με τη απίστευτη διαφθορά, τη χυδαία κομματικοποίηση του κράτους, τον άθλιο πελατειασμό-συντεχνιασμό, τον αυτοαναφορικό κυβερνητισμό, και τον εξουσιομανή καιροσκοπισμό. Δεν ήταν βέβαια οι πρώτοι διδάξαντες, αλλά η μίμηση δεν μειώνει την ενοχή! Το γεγονός παραμένει ότι αυτοί που επαγγέλθηκαν την Αλλαγή, τα τελευταία σαράντα χρόνια, εν πολλοίς διαιώνισαν και εκλέπτυναν τις «βαθιές δομές» της ελλαδικής υπανάπτυξης.

Το κόμμα της παπανδρεϊκής δυναστείας ουδέποτε ήταν σοσιαλδημοκρατικό. Πρόκειται για μια βαλκανικού τύπου οικογενειακή επιχείρηση, εμπορευόμενη τον κρατοκεντρικό εθνολαϊκισμό, περιστρεφόμενη γύρω από τον ιδρυτή της και το μύθο του, επικεντρωμένη (όπως αυτός) στη νομή και την απόλαυση της εξουσίας. Είναι αλήθεια ότι, κάποτε, το κόμμα αυτό εξέφρασε τους πικρούς καημούς, τα θολά όνειρα, και τις αγωνιώδεις προσδοκίες αλλαγής τριών γενεών. Δεν τα μεταποίησε, όμως, σε κάτι θεσμικά ευγενέστερο. Τα προσάρμοσε στο ανάστημά του.

Πώς αντιμετωπίζεται η ηθικοπολιτική χρεοκοπία; Κατ’ αρχάς με την παραδοχή της. Δεύτερον, με τον ρηξικέλευθο αναστοχασμό. Και, τρίτον, με τον παραμερισμό όλων όσων ταυτίστηκαν με την ιστορία του ηθικοπολιτικά χρεοκοπημένου φορέα. Μόνο στην Ελλάδα δεν συνειδητοποιείται αυτό που είναι γνωστό σε όλες τις ώριμες δημοκρατίες: νέα πολιτική εκφράζεται από νέα, άφθαρτα, ριζοσπαστικώς σκεπτόμενα πρόσωπα.

Να περιμένεις από τον χειμαζόμενο προοδευτικό πολίτη να συστρατευθεί με μια διακήρυξη που συνυπογράφει ο κ. Αυγερινός, η κ. Δρέτα, ή ο κ. Βούγιας, και υποστηρίζει ο κ. Βενιζέλος, είναι τόσο ρεαλιστικό όσο να περιμένεις τον κ. Λιάπη να μεταμορφωθεί σε έντιμο statesman! Να καλείς τους προοδευτικούς πολίτες να προσέλθουν σε μια εκδήλωση για την ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς, στην οποία έχεις δημιουργήσει χώρο να συμμετέχουν στελέχη της νομενκλατούρας όπως ο κ. Αγγελούδης («πράσινο» κομματικό στέλεχος που, χάρη στο κομματικό κράτος, «διοικεί» τον ΟΛΘ), δείχνει ότι δεν έχεις καταλάβει τίποτε για την ηθικοπολιτική χρεοκοπία σου και πώς αυτή συνεισέφερε στην εθνική χρεοκοπία.

Η κεντροαριστερά, με τέτοιους όρους, δεν πρόκειται να ανασυσταθεί. Θα ανακυκλώνει την εσωστρέφειά της και θα εντείνεται η αποσύνθεσή της. Ετσι κι αλλιώς, τώρα, πλέον, είναι αργά, ό,τι και να κάνει. Η εκρηκτική πόλωση μεταξύ της αμετανόητα παλαιοκομματικής Δεξιάς και της χοντροκομμένα ιδεοληπτικής Αριστεράς, αντανάκλαση του πολιτικού πρωτογονισμού στον οποίο έχει περιέλθει η χώρα στην εποχή της χρεοκοπίας, δεν επιτρέπει δημιουργικές αποχρώσεις ή ευφάνταστες συνθέσεις. Θα πιούμε το πικρό ποτήρι μέχρι τέλους. Μετά την καταστροφή, ίσως ξαναπιάσουμε τη συζήτηση για το πολιτικό σύστημα συνολικά, με νέους όρους. Ίσως…