Η ηθική της ανευθυνότητας

Εν όψει των αυτοδιοικητικών εκλογών, είναι χρήσιμο να διευρύνουμε τον προβληματισμό μας για να συμπεριλάβουμε και θέματα που αφορούν στην ηθική αντίληψη που έχουν οι υποψήφιοι για το αξίωμά τους. Παραδείγματος χάριν, πολύ χειρότερο από το να πάρεις μια εσφαλμένη απόφαση είναι να προσπαθείς να τη συγκαλύψεις. Το σφάλμα είναι, συνήθως, ανεπίγνωστο – μια απόφαση λ.χ. λαμβάνεται επιπόλαια ή ερασιτεχνικά, δίχως πλήρη γνώση των συνεπειών της. Η συγκάλυψη, όμως, είναι εσκεμμένη - δείχνει μικρόνοια, ανευθυνότητα και αδιαφορία. Το δημόσιο πρόσωπο που την επιχειρεί είναι ακατάλληλο να κατέχει δημόσιο αξίωμα.

Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου για το ατύχημα που επέφερε τα θάνατο ενός παιδιού σε λούνα παρκ, το οποίο λειτουργούσε παράνομα στον Δήμο Ελληνικού-Αργυρούπολης, ο δήμαρχος κ. Κορτζίδης επιχείρησε αποποίηση ευθυνών. Στο λόγο του καθρεφτίστηκε η ποιότητα των πρακτικών διοίκησης του Δήμου του.

Γιατί το λούνα παρκ λειτουργούσε δίχως άδεια; Διότι, σύμφωνα με τον δήμαρχο, (α) «υπάρχει ένα πολυδαίδαλο θεσμικό πλαίσιο» , (β) «ως Δήμος δεν είχαμε ανάλογη εμπειρία» , (γ) η επιχείρηση δεν αιτήθηκε άδειας, και (δ) «θεωρήσαμε ότι ήταν μια προσωρινή εγκατάσταση». «Με βάση όλα τα παραπάνω» , ισχυρίστηκε ο δήμαρχος, «εκτιμήσαμε ότι δεν απαιτείται άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας». «Ήταν αυτό σωστό ή λάθος;» αναρωτήθηκε. «Θα το δείξει η έρευνα» , είπε.

Τι εντυπωσίασε στην εξήγηση του δημάρχου; Τρία συν ένα πράγματα.

Πρώτον, η μειωμένη ηθική αυτεπίγνωσή του. Ακόμη και μετά το θανατηφόρο ατύχημα, ουδόλως αναστοχάζεται τις αποφάσεις του Δήμου. Δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για την παράλειψή του να εκδώσει άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας του λούνα παρκ (και, άρα, να ζητήσει από την επιχείρηση να πάρει όλα τα μέτρα ασφαλείας που θα καθιστούσαν την έκδοση άδειας εφικτή). Ο δήμαρχος θεωρεί ότι έχει ευθύνες μόνο αν και εφόσον του αποδοθούν! Ούτε διανοείται να τις αναλάβει μόνος του, ως επικεφαλής του οργανισμού του. Προσπαθεί να διασωθεί πολιτικά, αυτο-διασυρόμενος ηθικά.

Δεύτερον, ο δήμαρχος δεν μιλά ως λήπτης αποφάσεων, αλλά ως παρατηρητής. Αν το θεσμικό πλαίσιο είναι «πολυδαίδαλο» ή αν η Δήμος δεν είχε την «ανάλογη εμπειρία» είναι σχόλια ενός παρατηρητή, όχι ενός επικεφαλής οργανισμού. Ο λόγος του επικεφαλής είναι ο λόγος του δρώντος (του λήπτη αποφάσεων), όχι του σχολιαστή. Ο δρων αφηγείται πράξεις και παραλείψεις του, δεν αντιμετωπίζει ως τρίτος τον εαυτό του. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει είναι δικό του θέμα. Ο Δήμος όφειλε να εργασθεί πιο σκληρά και ευφάνταστα για να ξεπεράσει τα όποια προσκόμματα στο έργο του. Για τους πολιτικάντηδες, όμως, αυτά είναι ασήμαντα. Επιλέγουν τις εύκολες, «επικοινωνιακές» μάχες: να αντιμάχονται λ.χ. το Μνημόνιο, όχι τον αρπακολισμό των υπηρεσιών που εποπτεύουν.

Τρίτον, ακόμα και η «προσωρινή λειτουργία» είναι λειτουργία. Έστω και μία μέρα λειτουργίας του λούνα παρκ χωρίς άδεια, θα εξέθετε σε κίνδυνο τους χρήστες του – μικρά παιδιά. Ο Δήμαρχος, όμως, θεωρεί ότι το σόφισμα της «προσωρινής εγκατάστασης» μειώνει τη βαρύτητα της απόφασής του. Όχι βέβαια. Μια εγκατάσταση δεν είναι λιγότερο επικίνδυνη επειδή είναι «προσωρινή» .

Τέλος, την κριτική που δέχθηκε ο κ. Κορτζίδης την απέδωσε σε πολιτικά «συμφέροντα». Δείτε το βαθύτερο μοτίβο. Όταν οι πολιτικοί κατηγορούνται, επικαλούνται δόλιες συνωμοσίες των αντιπάλων τους! (Τα ίδια δεν έλεγε και ο Τσοχατζόπουλος;). Ο πολωτικός κομματικός ανταγωνισμός παρέχει ρητορικά εφόδια στους «παίκτες», προκειμένου να αποκρύψουν τις ευθύνες τους: ενισχύει τον οπαδισμό (οι πωρωμένοι κλακαδόροι στη συνέντευξη του δημάρχου έφτιαχναν κλίμα) και επιδιώκει να στρέψει την προσοχή των ΜΜΕ σε άλλα θέματα.

Αν μας ενδιαφέρει η ορθολογική αντιμετώπιση των προβλημάτων και η λογοδοσία των ηγετών μας, ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε: να στιγματίζουμε τους ανεύθυνους πολιτικούς, αποπέμποντάς τους από τα αξιώματά τους όταν μπορούμε.