Τρίτη 13 Οκτωβρίου 2009

Οι θεσμοί, οι άριστοι και οι αρεστοί


Η επινίκια δήλωση του νέου πρωθυπουργού ήταν εύστοχη. «Γνωρίζω καλά», είπε, «τις τεράστιες δυνατότητες αυτού του τόπου, τις δυνάμεις που πνίγονται κάτω από τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, την ανομία και τη σπατάλη. Δυνάμεις που μπορούμε και θα απελευθερώσουμε». Σε όλη την προεκλογική του καμπάνια τόνιζε ότι το κράτος πρέπει να στελεχώνεται «από τους άριστους κι όχι τους αρεστούς». Αν και κοινότοπες, είναι χρήσιμες επισημάνσεις. Ο κ.Παπανδρέου υπογραμμίζει τις δυνατότητες που κρύβει η χώρα και, συγχρόνως, εντοπίζει τους παράγοντες που την καθηλώνουν.
Οι άνθρωποι κάνουν όνειρα, έχουν φιλοδοξίες, θέλουν να προσφέρουν. Θα πραγματώσουν τις δυνατότητές τους με κοινωνικά επωφελή τρόπο, αν η συμπεριφορά τους διαμορφωθεί μέσα στους κατάλληλους θεσμούς. Οι θεσμοί κάνουν τη διαφορά, στο μέτρο που ενσωματώνουν αξίες, θεσπίζουν κίνητρα και κυρώσεις, δημιουργούν ήθος. Οι θεσμοί όμως χτίζονται με μακροχρόνιες διεργασίες. Χρειάζονται ενεργό διαχείριση, διαφορετικά κινδυνεύουν να χάσουν τον προσανατολισμό τους: να αλωθούν από επιμέρους συμφέροντα ή να καταστούν αυτο-εξυπηρετικοί. Το πρόβλημα για κάθε θεσμό είναι πώς να υπηρετούνται στο διηνεκές, υπό μεταβαλλόμενες συνθήκες, οι σκοποί που ρητώς θεσμίζονται, ακολουθώντας τα «κριτήρια αριστείας» που κατ’ ανάγκη διέπουν τη λειτουργία του.
Για σκεφτείτε λίγο. Διορίζεσαι καθηγήτρια στη μέση εκπαίδευση. Είσαι νέα, με όρεξη για δουλειά. Αν δεις τους συναδέλφους σου να αναλώνονται σε «ιδιαίτερα», να είναι αδιάφοροι, να μην υπάρχουν επιβραβεύσεις και κυρώσεις, εσύ τι κίνητρα θα έχεις να κάνεις σωστά τη δουλειά σου; Γιατί να μη σκεφτείς το στενά ατομικό σου συμφέρον και όχι το θεσμικό σκοπό που υπηρετείς; Τι θα σε κρατήσει ζωντανή στο επάγγελμά σου; Γιατί να θέλεις να γίνεις καλύτερη;
Ένας δικαστής, υψηλής ευσυνειδησίας και καλλιέργειας, μου έλεγε πρόσφατα ότι, ενώ αγαπά τη δουλειά του, διαπιστώνει ότι άρχισε να κλονίζεται ο ενθουσιασμός του γι αυτή: «Τα δικαστήρια κατακλύζονται από χιλιάδες υποθέσεις. Δεν προλαβαίνουμε. Η βραδυδικία είναι συνήθης. Το πολιτικό σύστημα και η δικηγορία συστηματικά εξάγουν τα προβλήματά τους στη Δικαιοσύνη. Τα ΜΜΕ δεν την υπολήπτονται και συχνά τη λοιδορούν. Δικαστικές υποθέσεις γρήγορα πολιτικοποιούνται. Οι προαγωγές συχνά έχουν κομματικό χρώμα. Δικαστήρια στεγάζονται σε πολυκατοικίες. Ακόμα και το χαρτί φωτοτυπίας το πληρώνουμε συχνά από την τσέπη μας. Νοιώθω ότι δεν ενδιαφέρεται κανείς…Μπήκα στο δικαστικό σώμα με υπερηφάνεια και ενθουσιασμό. Σήμερα δεν νοιώθω το ίδιο».
Δυστυχώς δεν είναι ο μόνος. Δεν έχω ακούσει καθηγητή ελλαδικού πανεπιστημίου να είναι περήφανος για το πανεπιστήμιό του ή γιατρό δημόσιου νοσοκομείου να χαίρεται που δουλεύει στο ΕΣΥ. Υπάρχει μια διάχυτη κατήφεια, έλλειψη προοπτικής, μια ψυχική αποξένωση από τους θεσμούς που παράγουν δημόσια αγαθά. Ανθρώπινο ταλέντο σπαταλιέται, ποιοτικές υπηρεσίες δεν παράγονται - όλοι χάνουμε.
Τι μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση να αλλάξει αυτό το κλίμα; Πως θα απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του τόπου; Διαβάζω το προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Δεν γίνομαι σοφότερος. Η κυρίαρχη λέξη είναι «διαφάνεια», κυρίως μέσω του διαδικτύου. Καλή, αλλά δεν αρκεί. Το πρόβλημα της καθηγήτριας και του δικαστή δεν είναι τόσο η «διαφάνεια» όσο η συνολική λειτουργία των θεσμών που υπηρετούν. Τι κυρίως χρειάζεται; Αυτό που απουσιάζει από το πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ: μάνατζμεντ - ορθολογική διαχείριση των θεσμών.
Το μάνατζμεντ δεν είναι απλώς τεχνικές• κυρίως είναι νοοτροπία: η αντίληψη ότι υπάρχουν άνθρωποι των οποίων η δουλειά είναι να διοικούν ανθρώπινους και υλικούς πόρους έτσι ώστε να παράγονται επιθυμητά αποτελέσματα, για τα οποία κρίνονται. Διοικώ σημαίνει: σχεδιάζω, οργανώνω, υποκινώ-εμπνέω, ελέγχω. Ποιο δημόσιο σχολείο, πανεπιστήμιο ή νοσοκομείο στην Ελλάδα σήμερα διοικείται πραγματικά;
Οι δημιουργικές δυνάμεις αξιοποιούνται όταν οι θεσμοί προάγουν την αριστεία. Στο διαφωτιστικό βιβλίο του «Οδοιπορικό για τη Γνώση» (Εστία, 2009), ο καθηγητής της Ιατρικής Χ. Μουτσόπουλος περιγράφει πως τα καλύτερα δημόσια πανεπιστήμια και νοσοκομεία στην Αμερική λειτουργούν με γνώμονα την αριστεία. Το εντυπωσιακό στοιχείο στη λειτουργία τους δεν είναι τόσο η διαφάνεια, όσο η διοίκησή τους από ικανούς ανθρώπους που παθιάζονται με τη δουλειά τους, προσελκύουν κι άλλους ικανούς, δημιουργούν ήθος αριστείας, και κρίνονται όλοι άτεγκτα για τα αποτελέσματά τους.
Ο νέος πρωθυπουργός έχει προσωπικά βιώματα από την Αμερική και τη Σουηδία. Αν εννοεί αυτά που λέει, ξέρει τι πρέπει να κάνει. Χρειάζεται μια διοικητική επανάσταση ποιότητας παντού. Ο αυτο-εξυπηρετικός κομματισμός να εκτοπισθεί από τον απαιτητικό επαγγελματισμό. Το καλό παράδειγμα πρέπει να το δώσει ο ίδιος. Θα ανανεώσει τη θητεία αποδεδειγμένα άριστων, όπως ο Έλληνας Επίτροπος κ.Δήμας, ο πρόεδρος της Εθνικής κ.Αράπογλου, ή ο Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ.Ρακιντζής; Θα δημιουργήσει ένα σύστημα επιλογής των άριστων σε όλη την ιεραρχία της δημόσιας διοίκησης, αρχής γενομένης από την κορυφή της, τους γενικούς γραμματείς υπουργείων; Ιδού η Ρόδος …

8 σχόλια:

Defkalion είπε...

Kαι ο πατερας του ηξερε, αλλα μια χαρα καταστρεψε συνειδητα την χωρα.
Ο Παπανδρεου και το καθεστως που φτιαχνει δεν προκειται να κανει τιποτα το ουσιαστικο.
Το εχει δειξει όποιος δεν καταλαβε, ειναι αξιος της μοιρας του.
Θα κανει μονο επικοινωνιακα τρικ και λεξιπλαστικες ονοματοδοσιες υπουργειων αποκοιμιζοντας τον Ελληνικο λαό πριν το θανατηφορο δαγκωμα...

Ανώνυμος είπε...

Χαρη,
θα ξυπνησεις τον Μανο
ή να παμε να γ*μιθουμε,που θα 'λεγε & ο Βαλλιανατος...?

Μας εχει σπασει τα ουμπαλα...

Ανώνυμος είπε...

Κύριε Τσούκα, Ο ΓΑΠ χρησιμοποιεί σήμερα την "ηθική" γλώσσα γιατί γνωρίζει ότι αρέσει στους Ελληνες να την ακούν. Σε δεύτερη φάση, λίγο αργότερα, θα τους τροφοδοτήσει με χρήμα αδειάζοντας τα ταμεία α-λα Τσοβόλας γιά να δημιουργήσει και... υλική ευφορία. Εχοντας έτσι τα νώτα του καλυμμένα θα αναγνωρίσει σε τρίτη φάση τα Σκόπια ως Μακεδονία και τα ξεπουλήσει το Κυπριακό χωρίς κανείς να πει λέξη εναντίον του. Δεν είμαι υποστηρικτής του Καρατζαφέρη, ούτε του ΚΚΕ κτλ, αλλά ξέρουμε ότι ο ΓΑΠ είναι άνθρωπος των Αμερικανών στην Ανατολική μεσόγειο και that's all.
Αυτά γιά τις διαφάνειες κτλ είναι απλό μάρκετινγκ, εφυσηχασμός του πελάτη.
Δεν υπάρχει τίποτε το μεταφυσικό σε αυτό, ούτε πρόκειται γιά θεωρίες συνομωσίας. Ετσι είναι η πολιτική.

Ανώνυμος είπε...

Πολλές Κασσάνδρες μαζευτήκανε!

Γιατί τόσος αρνητισμός και μάλιστα χωρίς άλλη πρόταση, κύριοι; Περιμένετε να δείτε τι θα κάνει ο ΓΑΠ και σχολιάζετε μετά.

Αλήθεια, Δευκαλίων, ποιος ο λόγος να κάνει επικοινωνιακά τρικ μετεκλογικά; Αντίθετα αυτές οι κινήσεις που ονομάσατε "επικοινωνιακά τρικ" αυξάνουν τις προσδοκίες του λαού που θα τον κρίνει αυστηρότερα, αν δεν υλοποιήσει τις υποσχέσεις του.

ΑΠ

Defkalion είπε...

Eπικοινωνιακα τρικ κανει επειδη δεν θελει να ερθει σε ριξη και να αντιμετωπισει ουσιαστικα τα προβληματα.
Δημιουργει την εικονικη πραγματικοτητα οτι κανει πολλα για να κρυψει οτι δεν κανει τιποτα.
Το προβλημα της χωρας ειναι οτι δεν παραγει τιποτα, αντι να λυσει αυτο το θεμα, κανει υποτιθεται
Σχετικα με την ''μεταρυθμιση'' για τα κρατικα οχηματα, προκειται για μια υπερτιμημενη μπαρουφα. Δειτε τι διαδιδουν τα ΜΜΕ για 150 εκ ευρω που θα ''εξοικονομηθουν'' παρουσιαζοντας μαλιστα και μια ερευνα του Μετσοβιου οτι απο τις 6,4 εκ μετακινησεις στην Αττικη το χρονο τα 2,6 ειναι απο κρατικα αυτοκινητα!!!
ΕΛΕΟΣ ΠΙΑ

Η ΝΕΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΘΕΩΡΕΙ ΟΤΙ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΣΕ ΙΘΑΓΕΝΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ

http://liberalcreta.pblogs.gr/2009/10/525786.html

MARIZA είπε...

Πιστεύετε ότι είναι ειλικρινής η κίνησή του στη διαδικασία επιλογής των Γ.Γ.; Σίγουρα υπάρχουν πλέον στελέχη του ΠΑΣΟΚ με πτυχία, μεταπτυχιακά, και αποκλειστική θητεία ως σύμβουλοι σε υπουργεία και ευρωκοινοβούλιο. Πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις. Κάποιοι έγιναν και υπουργοί, νομίζω ο Παπακωνσταντίνου. Αυτούς θα μας πλασάρουν ως άριστους; Ας είναι, το αποτέλεσμα θα δείξει.

Όσο για τους δημόσιους λειτουργούς το πιο δυνατό κίνητρο στη δουλειά τους είναι η περιφρούρηση της ψυχικής τους ισορροπίας. Έχουν ως ισχυρή άμυνα τη μονιμότητα, που δεν υπάρχει σε άλλες χώρες, οπότε μπορούν όντως να κινούνται στον προσωπικό τους δρόμο.

Ανώνυμος είπε...

Αναμφίβολα, οι θεσμοί κάνουν τη διαφορά. Τεράστια είναι η ευθύνη κάθε κυβέρνησης σε οποιαδήποτε δημοκρατία του κόσμου ως προς τη διαμόρφωση των αξιακών υποβάθρων τα οποία διέπουν τη λειτουργία των οργανισμών που συνιστούν αυτό που λέμε κράτος. Στην Ελλάδα, δε γίνεται να διαφωνίσει κανείς μαζί σας, επιβάλλεται η λήψη πρωτοβουλιών για να ευδοκιμήσουν συμπεριφορές και οργανωσιακές πρακτικές, οι οποίες πάραγουν 'συντονισμένα' και κοινωνικά πιο δίκαια αποτελέσματα: θέσπιση κανόνων, δομών, κυρώσεων, "μονοπάτια καρριέρας", καλλιέργεια μοντέλων συμπρεριφορών από τους ηγέτες των οργανισμών μας, διαφάνεια η οποία διασφαλίζεται με την ίδρυση και εύρυθμη λειτουργία ελεγκτικών μηχανισμών. Θα ήμουν σχετικά επιφυλακτικός για τα αγγλοσαξωνικά υποδείγματα θεσμών (αν και υπερέχουν μάκραν των ελληνικών)...

Πρόσφατα παρακολούθησα συνάντηση υψηλόθαθμων κρατικών στελεχών στην Αγγλία, οι οποίοι διερωτόντουσαν για τη εγκυρότητα μιας παρελθούσας απόφασής τους να χρηματοδοτήσουν φάρμακο για έναν ασθενή που πέθαινε. Το φάρμακο έσωσε τη ζωή του ανθρώπου, με άλλα λόγια η απόφαση είχε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα... αλλά σύμφωνα με τους διαλλεγόμενους δεν έπρεπε να είχε παρθεί, διότι δεν έγινε ορθολογικά και βάσει κατάλληλων ενδείξεων/τεκμηρίων (evidence) σύμφωνα με τους θεσμοποιημένους κανόνες. Με άλλα λόγια, υποστήριζαν σχεδόν ομοφώνως, ότι 'κανονικά' μια ορθή, έκγυρη και δίκαιη απόφαση θα έπρεπε να υπολογίζει περισσότερο την τήρηση των θεσμών από την ανθρώπινη ζωή (!!!) Αναγκαία, αλλά και παράδοξα, κατασκευάσματα οι θεσμοί! Δυσκολεύομαι να πιστέψω στην ίδεα ότι μπορεί να υπάρχουν θεσμοί που λειτουργούν με γνώμονα την (αυθεντική) αριστεία... Σίγουρα πάντως οι σύχρονοι ελληνικοί θεσμοί μπορούν να λειτουργήσουν πολύ καλύτερα!

Μανώλης

Γιάννης Καραμήτρος είπε...

Μακάρι ο ΓΑΠ να σταθεί στο ύψος των υποσχέσεων του, θέλω να είμαι αισιόδοξος.

Σας δίνω δύο ποστς σχετικά με αυτά που λέτε:
Το ίντερνετ στο ΠΑΣΟΚ είναι αργό; και
Το ίντερνετ από μόνο του δε θα φέρει διαφάνεια.

Ο μπλόγκερ είναι αξιόπιστος μιας και έχει μία πολύ καλή καρίερα στο εξωτερικό.