Δίχως πολιτική αναγέννηση δεν σώζεται η χώρα

Να κάνουμε την οργή δύναμη δημιουργίας
 
Συνέντευξη του Χαρίδημου Κ. Τσούκα, υποψήφιου βουλευτή Ευρυτανίας με το Ποτάμι, στα «Ευρυτανικά Νέα» και τον «Ευρυτανικό Παλμό»



E: Κύριε Τσούκα, είστε ένας καθηγητής πανεπιστημίου με διεθνή αναγνώριση. Δεν είστε πολιτικός, αλλά αποφασίσατε να κατέλθετε υποψήφιος βουλευτής στο νομό μας. Γιατί το κάνατε;
 
Δεν είμαι επαγγελματίας πολιτικός. Δεν κατάγομαι από τζάκι, ούτε είμαι γόνος πολιτικής δυναστείας. Η πολιτική, όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι, είναι η ανιδιοτελής ενασχόληση με τα κοινά της «πόλεως». Τα κοινά με ενδιέφεραν από παιδί. 

Ένας ταξιτζής στην Αθήνα μου είπε τις προάλλες: «Όλοι οι πολιτικοί ίδιοι είναι – για τη μάσα. Αυτοί κάνουν τη δουλειά τους κι εμείς τη δική μας». Κατανοώ τον κυνισμό του, βασικά δεν έχει άδικο ως προς την αφοριστική διαπίστωση, αλλά δεν συμφωνώ με το συμπέρασμά του. Είτε σε ενδιαφέρει η πολιτική είτε όχι, η ποιότητα της ζωής σου εξαρτάται από αυτή. Είτε ενδιαφερθείς για τα κοινά είτε όχι, θα πληρώσεις φόρους, θα αναζητήσεις εργασία, θα χρειαστείς σχολείο, νοσοκομείο, Αστυνομία, κλπ. 

Δεν μπορείς να αποκοπείς από την κοινωνία ακόμα κι αν το θέλεις – πρώτοι απ’ όλους το κατάλαβαν αυτό οι αρχαίοι Έλληνες. Από τη στιγμή που συνειδητοποιείς την κοινωνική σου φύση, αρχίζεις και σκέφτεσαι πολιτικά: τι φόρους πρέπει να πληρώνουμε; Πώς θα οργανώσουμε την περίθαλψη; Τι θα κάνουμε με την εκπαίδευση; Όλα αυτά είναι βαθιά πολιτικά ερωτήματα, τα οποία δεν μπορείς να αποφύγεις. Έχεις, λοιπόν, ευθύνη να διαλέξεις τους σωστούς πολιτικούς για να τα αντιμετωπίσουν. 

Παρασύρθηκα, όμως. Επιστρέφω στο ερώτημά σας. Οι συνέπειες της χρεοκοπίας της χώρας είναι παντού ορατές. Η σωτηρία της πατρίδας είναι υπόθεση όλων. Ο καθένας πρέπει να αναρωτηθεί τι μπορεί να κάνει για την ανόρθωση της χώρας. Θυμηθείτε τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη: «Να αγαπάς την ευθύνη». Βιώνουμε μια πρωτοφανή οικονομική καταστροφή, μια εκτεταμένη ανθρωπιστική κρίση και, το χειρότερο, την απώλεια της ελπίδας. Η χώρα θα σωθεί αν συνειδητοποιήσουμε και αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Κάποιοι πρέπει να κάνουν την αρχή.

Για τρεις λόγους είμαι υποψήφιος. 

Πρώτον, αισθάνομαι «προνομιούχος»: έχω καλή και σταθερή δουλειά! Τα «προνόμια», όμως, συνοδεύονται από ευθύνες. Αν δεν ασχοληθούν με τα κοινά άνθρωποι όπως εγώ, ποιος θα ασχοληθεί; 

Δεύτερον, καθότι αρθρογραφώ για χρόνια στον ελληνικό Τύπο (στην «Καθημερινή», το «Βήμα», κλπ), αναλύοντας και στηλιτεύοντας τα κακώς κείμενα της χώρας, αισθάνομαι αμήχανα όταν με ρωτάνε: «καλά τα λες, αλλά τι κάνεις για να γίνουν πράξη αυτά που λες;». Οι επιλογές μου, λοιπόν, είναι δύο: είτε να σιωπήσω (να μη γράφω, να μη μιλάω), είτε να κάνω το επόμενο βήμα και να εμπλακώ ενεργά στην πολιτική. Να σιωπήσω μου είναι δύσκολο, δεν το έκανα ποτέ. Άρα, αν θέλω να είμαι εντάξει με τον εαυτό μου, πρέπει να κάνω το επόμενο βήμα: να περάσω από τα λόγια στην πράξη. Η εμπλοκή με την πολιτική έχει κόστος – οικονομικό, επαγγελματικό, οικογενειακό. Αλλά και τι δεν έχει κόστος; Αν δεν αναλάβουν αυτό το κόστος άνθρωποι όπως εγώ, ποιοι θα το αναλάβουν; 

Τρίτον, δεν ξεχνώ τα σοφά λόγια του Πλάτωνος: όταν δεν καταδέχεσαι να ασχοληθείς με την πολιτική, καταλήγεις να σε κυβερνούν οι κατώτεροί σου. Δείτε τι ποιότητας άνθρωποι μας κυβερνούν, ποιοι ετοιμάζονται να τους διαδεχθούν, και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.  

Αν δεν ασχοληθούν ενεργά με την πολιτική οι συνειδητοί και μορφωμένοι πολίτες, ποιοι θα ασχοληθούν; Οι Μαυρογιαλούροι; Αν δεν ενδιαφερθούν για τα κοινά οι ανιδιοτελείς και οι ικανοί το γήπεδο θα μείνει ελεύθερο στους ρουσφετολόγους, τα λαμόγια και τους ανίκανους. 

Η υποψηφιότητά μου θέλει να δώσει τη δυνατότητα να εκφραστούν πολιτικά όλοι εκείνοι που αγανακτούν για την εθνική μας κατάντια, αγωνιούν για το αύριο, και αναζητούν και τις δικές τους ευθύνες για το χάλι της χώρας – εκείνοι που θέλουν να κάνουν την οργή τους δύναμη δημιουργίας. 

E: Γιατί όμως επιλέξατε την Ευρυτανία να είστε υποψήφιος;  

Για μένα η Ευρυτανία δεν είναι τόπος διακοπών, ούτε το πρώτο σκαλί μιας πολιτικής καριέρας. Είναι οι ρίζες μου – ο τόπος που μεγάλωσα, που έπαιξα, που έμαθα γράμματα, ο τόπος όπου ζουν άνθρωποι που αγαπώ και νοιάζομαι. 

Θα μπορούσα να είμαι στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του «Ποταμιού». Δεν το θέλησα. Από τη στιγμή που καλώ τους συμπολίτες μου να κάνουν την υπέρβασή τους (να μην ενδώσουν στον πειρασμό της προσωπικής «εξυπηρέτησης», να προτάξουν το κοινό καλό, να μην παγιδευτούν από τον δικαιολογημένο θυμό τους αλλά να τον κάνουν πράξη δημιουργίας), πρέπει να κάνω κι εγώ τη δική μου υπέρβαση – να μην επιλέξω τον εύκολο δρόμο, να ρισκάρω, να ξεβολευτώ. Αυτό κάνω. Στην πολιτική, όπως και στην υπόλοιπη ζωή, εμπνέουμε ο ένας τον άλλο.

 
E: Γιατί κατεβαίνετε με το «Ποτάμι»; Γιατί να ψηφίσει κάποιος ένα καινούριο κόμμα, με άγνωστη προέλευση; 

Να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Η Ελλάδα χρεοκόπησε. Όσοι κατηγορούν το Μνημόνιο για την εξαθλίωση που βιώνουμε σήμερα, δεν λένε την αλήθεια. Το Μνημόνιο και οι επαχθείς όροι του είναι το αποτέλεσμα, όχι το αίτιο. Το αίτιο είναι το κομματικό-πελατειακό κράτος και η νοοτροπία του λαϊκισμού που το συνοδεύει. Η εξυπηρέτηση των αναγκών του κομματικού-πελατειακού κράτους από ένα διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα ωθούσε τη χώρα σε ασύνετο δανεισμό επί δεκαετίες. Με τη χρεοκοπία του 2010, το απόστημα έσπασε. Τα δύο κόμματα εξουσίας, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, συντήρησαν, διόγκωσαν και εκλέπτυναν τα συστατικά στοιχεία του κομματικού-πελατειακού κράτους: το ρουσφέτι, την αναξιοκρατία, την οικογενειοκρατία, τη διαπλοκή, τη διαφθορά. Σπατάλησαν τις γενναίες επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δανείστηκαν ασύστολα. Αν η Ελλάδα έχει υποθηκεύσει το μέλλον της για τα επόμενα 50 χρόνια, ξέρετε πού να αναζητήσετε τις πολιτικές ευθύνες. Κάντε το!
 
E: Ναι, αλλά αυτά δεν ισχύουν για την Αριστερά… 

Η Αριστερά είναι μέρος του παλιού συστήματος που πλέον αργοπεθαίνει. Δείτε το λαϊκισμό στον οποίο επιδίδεται σήμερα, τη δημαγωγία της, την αφελή, ιδεοληπτική επιχειρηματολογία της και θα καταλάβετε ότι οι άνθρωποι αυτοί διαιωνίζουν τις κακές όψεις της Μεταπολίτευσης: τον ισοπεδωτικό λαϊκισμό, την παροχολογία, τις εύκολες υποσχέσεις. Υπόσχονται σε όλους τα πάντα. Υπόσχονται απαλλαγή από το Μνημόνιο ενώ ξέρουν ότι, μια πτωχευμένη που εξαρτάται από του δανειστές της, θα είναι για πολύ καιρό ακόμα κάτω από διεθνή οικονομική επιτήρηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Υπόσχονται να ξοδέψουν 11,3 δισ., τη στιγμή που αν η πτωχευμένη Ελλάδα δεν πάρει τη δόση των 7,2 δισ., η οποία εκκρεμεί, δεν υπάρχουν χρήματα στα δημόσια ταμεία για μετά το καλοκαίρι! Λένε στον κόσμο αυτά που θέλει ν’ ακούσει, όχι αυτά που πρέπει ν’ ακούσει. Οι άνθρωποι αυτοί, όχι μόνο δεν έμαθαν τίποτε τα τελευταία 40 χρόνια, αλλά διαιωνίζουν την πολιτική υπανάπτυξη: κολακεύουν το λαό, υπόσχονται ανέφικτα πράγματα, σκέφτονται απλοϊκά για σύνθετα προβλήματα. Πέρα από το στενά οικονομικό θέμα, όμως, η Ελλάδα αντιμετωπίζει την απονομιμοποίηση του κράτους και των θεσμών, για το οποίο έχει σημαντικές ευθύνες η Αριστερά. Αν η Ελλάδα σήμερα είναι μια χώρα που δύσκολα κυβερνάται, αυτό οφείλεται κυρίως στην απαξίωση της νομιμότητας και των θεσμών. Πρόκειται για ένα συλλογικό «κατόρθωμα», αποτέλεσμα τόσο της φαυλότητας των κυβερνητικών πολιτικάντηδων, όσο και της ανευθυνότητας της λαϊκιστικής Αριστεράς. Το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, απαξίωσε και τον εαυτό του και τη χώρα. 

E: Να επιστρέψουμε στο Ποτάμι;  

Βεβαίως, εκεί θα κατέληγα. Το Ποτάμι δημιουργήθηκε για να συγκρουσθεί με όλα αυτά: και με τα κυβερνητικά κόμματα που εξέθρεψαν τη φαυλοκρατία, αλλά και με τα λαϊκιστικά κόμματα που συνέβαλαν στην αποσάθρωση των θεσμών. Θέλουμε πολιτική χωρίς πολιτικάντηδες. Το Ποτάμι δίνει διέξοδο σε όσους πολίτες αντιλαμβάνονται τη ρίζα της σχιζοφρενικής αντίφασης που καθηλώνει την Ελλάδα: οι πολιτικοί που βούλιαξαν τη χώρα, ηγούνται της προσπάθειας για τη σωτηρία της! Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι οι άνθρωποι αυτοί υπέστησαν μια μαγική μεταμόρφωση, αδυνατούν, πλέον, να πείσουν και να εμπνεύσουν. Δεν μπορούμε να τους εμπιστευθούμε! Το Ποτάμι είναι το κόμμα του προοδευτικού κέντρου. Πιστεύει σε αξίες, όχι σε δογματικές ιδεολογίες. Εμπνέεται από τις αξίες της ισότητας, της ελευθερίας, της αξιοκρατίας, της επιχειρηματικότητας, του συλλογικού συμφέροντος, και της αυτοπραγμάτωσης. Όραμα του Ποταμιού είναι η ευπρεπής κοινωνία. Αυτή είναι εφικτή μόνο όταν λειτουργούν αποτελεσματικά οι δημόσιοι θεσμοί. Το Ποτάμι υπερβαίνει τις παραδοσιακές πολιτικές διαιρέσεις, είναι ένα κίνημα χωρίς κομματικό παρελθόν, αποσκοπεί να αναδείξει νέα, άφθαρτα πρόσωπα στην πολιτική σκηνή. Για να παραχθεί κάτι καινούριο χρειάζονται και νέες ιδέες και νέα πρόσωπα. Τα παλιά τα δοκιμάσαμε και είδαμε που μας οδήγησαν. Τώρα που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το Ποτάμι θα είναι, πιθανότατα, τρίτο κόμμα, παρουσιάζεται μια χρυσή ευκαιρία να πιεστούν οι δύο μονομάχοι να κάνουν όλα όσα αρνούνται: να διαλύσουν τον κομματισμό στη δημόσια διοίκηση, να καταργήσουν το πελατειακό κράτος, να αναβαθμίσουν τη λειτουργία των θεσμών, να αντισταθούν στις Σειρήνες του λαϊκισμού, να αποκαταστήσουν την αξιοπιστία της χώρας διεθνώς. Το Ποτάμι δεν θα τους αφήσει ήσυχους μέχρι να το κάνουν. 

E: Κυκλοφορούν διάφοροι ψίθυροι για το ποιοι βρίσκονται πίσω από το Ποτάμι. Η δική σας αίσθηση ποια είναι; 

Λένε διάφοροι ότι το Ποτάμι το χρηματοδοτεί ο Μπόμπολας, και άλλα τέτοια συνωμοσιολογικά. Συνήθως τα λένε αυτά οι εκπρόσωποι της φαυλοκρατίας, οι οποίοι κρίνουν εξ ιδίων τα αλλότρια. Εγώ ένα έχω να πω: είδατε να έχει γραφεία το Ποτάμι στο Καρπενήσι; Όχι. Χρηματοδοτεί κάποιος τον προεκλογικό μου αγώνα; Όχι. Είδατε την αρχική στάση μεγάλων ΜΜΕ όταν εμφανίστηκε το Ποτάμι; Χλεύαζαν τη δημοσιογραφική ιδιότητα του Θεοδωράκη και λοιδορούσαν το εγχείρημα Τα απαξιωτικά υπονοούμενά τους υποκαθιστούν τη σοβαρή επιχειρηματολογία. Ο Θεοδωράκης πέτυχε κάτι εξαιρετικό: να φέρει κοντά πολλούς και διαφορετικούς αξιόλογους ανθρώπους, σε λιγότερο από ένα χρόνο. Ένα πράγμα σας λέω: αν είχα και την παραμικρή υποψία περί διαπλοκής δεν θα είχα καμία εμπλοκή με το Ποτάμι. Δεν θα ρίσκαρα ποτέ την υπόληψή μου. Στο Ποτάμι βλέπω ανθρώπους με διάθεση προσφοράς. Βεβαίως τα κόμματα πάντοτε τα πλευρίζουν καιροσκόποι, αλλά τον τόνο στο Ποτάμι τον δίνουν άνθρωποι σοβαροί και καταξιωμένοι. Παρόλα αυτά, όμως, καλώ τους πολίτες να μη χάσουν το σκεπτικισμό τους απέναντι στα κόμματα. Μόνο η λογοδοσία θα τα κρατά σε εγρήγορση!

 
E: Από την προεκλογική περιοδεία σας στην Ευρυτανία τι διαπιστώνετε; 

Βλέπω να κυριαρχεί η απογοήτευση, η οργή, και η δυσπιστία. Έχει τόσο πολύ απαξιωθεί η πολιτική, που ο κόσμος δεν πιστεύει τίποτε και κανέναν. Την κατανοώ αυτή τη στάση. Άλλωστε, κι εμένα η απογοήτευση και η οργή με ώθησαν να είμαι υποψήφιος. Δεν πρέπει όμως να παραδοθούμε στην παθητικότητα. Τα αρνητικά συναισθήματά μας να τα κάνουμε δύναμη δημιουργίας! Η οργή είναι το έναυσμα της δράσης. Αν, όμως, η οργή δεν μεταλλαχθεί σε θετική πράξη, παραλύει τη λογική και θολώνει την κρίση. Οργισμένοι κάνουμε τα μεγαλύτερα λάθη. Πρέπει ο καθένας και η καθεμία να αναλάβει την ηθική ευθύνη της επιλογής του. Άκου τους υποψήφιους, δες τη διαδρομή τους στη ζωή, τα προσόντα τους, κάνε τους δύσκολα ερωτήματα και κρίνε τους από τις απαντήσεις τους. Θέλεις να εκπροσωπείσαι από ανθρώπους του κομματικού σωλήνα; Θέλεις να εκπροσωπείσαι από πολιτικούς που το μόνο που ξέρουν να κάνουν είναι «εξυπηρετήσεις» και ρουσφέτια; Θέλεις να εκπροσωπείσαι από πολιτικούς που έχουν σοβαρές εκκρεμότητες με τη Δικαιοσύνη; Μήπως σαγηνεύεσαι από δημαγωγούς που ανεύθυνα σου υπόσχονται αυτά που λαχταράς να ακούσεις; Διαλέξτε, συμπολίτες μου! Έχετε μπροστά σας επιλογές. Μετά την απομάκρυνση από την κάλπη, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται!
 
 
E: Τονίζετε συχνά στα κείμενά σας και τις ομιλίες σας την ηθική ευθύνη του πολίτη. Ο πολίτης όμως δεν είναι αυτός που αναδεικνύει τον πολιτικάντη;  

Φυσικά. Πρόκειται για φαύλο κύκλο και γι’ αυτό καλώ τους πολίτες να δουν τη μεγάλη εικόνα. Οι δύο πόλοι του φαύλου κύκλου είναι ο φαύλος πολιτικός και ο εκμαυλισμένος πολίτης. Στο μέτρο που ο πολίτης παγιδεύεται σε αυτό τον φαύλο κύκλο, απαξιώνεται ηθικά. 
Δείτε τι γίνεται: αν ξέρεις ότι για να βρεις δουλειά πρέπει να απευθυνθείς στον πολιτικό, πιθανότατα θα το κάνεις. Κάνοντάς το, όμως, απαξιώνεσαι ηθικά, χάνεις την αξιοπρέπειά σου. Στο βάθος το ξέρεις αυτό, αλλά δεν το ομολογείς ούτε στον εαυτό σου, γιατί δεν θα μπορούσες να ζήσεις εύκολα με τις συνέπειες μιας τέτοιας ομολογίας. Οι συνέπειες της χρεοκοπίας που βιώνεις καλά στο πετσί σου σήμερα, σου ανοίγουν τα μάτια: σε κάνουν να βλέπεις πράγματα που γνώριζες αλλά τα προσπερνούσες αδιάφορα. «Αφού όλοι το κάνουν γιατί να μην το κάνω κι εγώ;», έλεγες και αδρανοποιούσες τη συνείδησή σου. Τώρα, μετά από χρόνια, βλέπεις τα αποτελέσματα των πράξεών σου και των αντίστοιχων πράξεων των συμπολιτών σου – η χώρα φαλίρισε, η σύνταξή σου πετσοκόφτηκε, το παιδί σου είναι άνεργο.  
Συνειδητοποιώντας τώρα τη συμμετοχή σου στον φαύλο κύκλο που περιέγραψα, έχεις μια ευκαιρία να ανακτήσεις την αξιοπρέπεια που θυσίασες. Αν δεν έρθεις σε ρήξη με τον προηγούμενο εαυτό σου, αν δεν σταθείς κριτικά απέναντι στις μέχρι τώρα επιλογές σου, θα παραμένεις παγιδευμένος και θα ζητάς απλώς να αντικαταστήσεις τον χθεσινό ρουσφετολόγο με τον σημερινό λαϊκιστή. Θα αλλάξεις την πολιτική σου επιλογή (θα αντικαταστήσεις λ.χ. το φαύλο ΠΑΣΟΚ με τον λαϊκιστικό ΣΥΡΙΖΑ) για να μην αναγκαστείς να αλλάξεις ο ίδιος. Η αυθεντική αλλαγή προϋποθέτει ρήξη με τις συνήθειές μας! Η χώρα θα αλλάξει αν ξεκινήσουμε την αλλαγή, εδώ και τώρα, βλέποντας κριτικά τις προηγούμενες επιλογές μας. 

 
E: Κλείνοντας, έχετε να πείτε κάτι τελευταίο στους πολίτες; 

Ως ηγέτες που εκ των πραγμάτων είναι, οι πολιτικοί οφείλουν να πουν την αλήθεια στο λαό. Ζούμε σε μια πτωχευμένη χώρα, ζούμε με δανεικά, λεφτά δεν υπάρχουν, δεν θα δούμε αισθητά καλύτερες μέρες τα επόμενα χρόνια. Θα χρειαστούν κόπος, δάκρυα και ιδρώτας για να σταθούμε στα πόδια μας ξανά. Για να το κάνουμε χρειαζόμαστε ελπίδα και προοπτική. 

«Οι άνθρωποι θα κάνουν τα πάντα αν τους δοθεί ένα γιατί», γράφει ο Νίτσε. Το «γιατί» είναι δουλειά των πολιτικών. Δουλειά των πολιτικών είναι να εμπνεύσουν τους πολίτες. Τα οικονομικά ερείπια θα τα ξαναχτίσουμε αν βρούμε την ελπίδα. Αυτό είναι δική μας, εσωτερική υπόθεση. Δεν θα μας δώσουν την ελπίδα οι ξένοι. Τη σπίθα της ελπίδας θα την παραγάγει η πολιτική μας ζωή. Η σπίθα θα γίνει φλόγα δημιουργίας αν εμείς, ως πολιτική κοινότητα, αναγεννηθούμε. Το πρόβλημά μας μπορεί τώρα να είναι πιεστικά οικονομικό, αλλά στη ρίζα του είναι βαθιά πολιτικό. Πήραμε, πολιτικά, τη ζωή μας λάθος. 

Θα σωθούμε αν το συνειδητοποιήσουμε. Δίχως πολιτική αναγέννηση η χώρα δεν σώζεται. Πρέπει να αλλάξουμε τη χώρα χωρίς να τη γκρεμίσουμε. Δεν καλώ του πολίτες απλώς να ψηφίσουν Ποτάμι. Τους καλώ να κάνουν κάτι πολύ πιο απαιτητικό: να υπερβούν τις συνήθειές τους, να συνειδητοποιήσουν τις ευθύνες τους, και να συμβάλλουν στην πολιτική αναγέννηση τη χώρας. Αν το θέλουμε πολύ, αν είμαστε πολλοί, αν γίνουμε ένα ποτάμι αλλαγής θα το καταφέρουμε. Τα καταφέραμε ως έθνος και άλλοτε. 

Γιατί όχι, τώρα; Αν όχι τώρα, πότε;