Παρασκευή 5 Ιουνίου 2009

Οι άρχοντες της παρακμής



Αν ήμουν ανώτερο κομματικό στέλεχος και αναζητούσα «χορηγίες», υποψιάζομαι ότι θα μπορούσα να βασισθώ στη σχετική γνώση του εντιμότατου κ.Τσουκάτου. Αν ήμουν υπουργός και ήθελα το «κατιτίς» μου για τις πολύτιμες υπηρεσίες που αφειδώς προσφέρω στη χώρα, «καλλιεργητές του πολιτικού τοπίου» σαν τον εϋυπόληπτο κ.Χριστοφοράκο ίσως να ήταν καλές γνωριμίες. Αν έψαχνα να αγοράσω τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό με πιστωτικά τιμολόγια από τη «Ζίμενς», έχω την εντύπωση ότι ο κ.Κυριάκος Μητσοτάκης θα είχε την καλοσύνη να μου εξηγήσει τη διαδικασία. Αν πάλι, ως καλός οικογενιάρχης, αναζητούσα τρόπους να αποφύγω την πληρωμή φόρων για την ακίνητη περιουσία μου, εικάζω ότι θα μπορούσα βασίμως να απευθυνθώ στον δόκτορα Βουλαγαράκη. Οι πολιτικοί μας διαθέτουν πολύτιμη τεχνογνωσία, δίχως την οποία ακόμα και η απλή επιβίωση στη σημερινή Ελλάδα (συγγνώμη, πήγα να πω στη χώρα του Πούτιν) είναι προβληματική.

Αν και γνωρίζω που μπορώ να απευθυνθώ για βοήθεια σε επιμέρους θέματα, ομολογώ ότι, ευτυχώς για την ψυχική μου υγεία, δεν ξέρω καλά «πως» λειτουργεί συνολικά το πολιτικό μας σύστημα. Ξέρω όμως κάποιον που ξέρει. Στο βιβλίο του «Οι Αρχοντες της Παρακμής» (Εξάντας, 2008) ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Ι. Αγγελόπουλος περιγράφει με εντυπωσιακή διαύγεια, αφηγηματικότητα, και πολιτική οξυδέρκεια τη συγκρότηση ενός βαθιά ανίκανου και εντυπωσιακά διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος που λειτουργεί τα τελευταία 35 χρόνια. Διαβάζοντάς το, καταλαβαίνει κανείς γιατί η Ελλάδα δεν μπορούσε παρά να περιέλθει στη σημερινή κατάσταση της απίστευτης και γενικευμένης παρακμής• ακόμη χειρότερα, γιατί είναι απίθανο να βγει από αυτή, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.

Ο Αγγελόπουλος αφενός μεν περιγράφει με δημοσιογραφική γλαφυρότητα περιστατικά που συνθέτουν το μωσαϊκό της αθλιότητας του ελλαδικού δημόσιου βίου, αφετέρου δε το επιχείρημά του αναδεικνύει τη συστημικότητα του προβλήματος - εξού και οι τεράστιες δυσκολίες στην αντιμετώπισή του. Το πολιτικό μας σύστημα είναι πάνω απ’ όλα «σύστημα»: ένα πλέγμα αλληλοτροφοδοτούμενων «παικτών», το οποίο αποσκοπεί, όπως η κομμουνιστική νομενκλατούρα ή οι κλεπτοκρατικές ελιτ τριτοκοσμικών χωρών, στην με κάθε τρόπο οικειοποίηση των προσόδων που αποφέρει η νομή της εξουσίας.

Ποιοι είναι αυτοί οι «παίκτες»; Κυρίως οι εξής τρεις: κέντρα οικονομικής ισχύος του κρατικοδίαιτου ελλαδικού καπιταλισμού, διεφθαρμένοι υπάλληλοι-πολιτικοί, και διαμεσολαβητικοί επικοινωνιακοί δίαυλοι. Οι πρώτοι προωθούν ξεδιάντροπα τα οικονομικά συμφέροντά τους, προωθώντας, στηρίζοντας, και εκμαυλίζοντας τους ασπόνδυλους δεύτερους. Οι υπάλληλοι-πολιτικοί χρησιμοποιούν το κράτος σαν λάφυρο για την κομματική πελατεία τους και παρέχουν πλείστες πολιτικές διευκολύνσεις στους χρηματοδότες τους. Στη μιντιακή κοινωνία όμως το «σύστημα» έχει αυξημένες επικοινωνιακές ανάγκες, αφού οι συλλογικές και ατομικές ταυτότητες κατασκευάζονται κυρίως μιντιακά. Κατεθυνόμενοι δημοσιογράφοι, συγκροτήματα ΜΜΕ, θεσιθήρες πανεπιστημιακοί και πάσης φύσεως επικοινωνιακοί μεσολαβητές αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν τις επιθυμητές εικόνες, τόσο για τους πολιτικούς όσο και για τους παραπολιτικούς χρηματοδότες τους.

Οι διαπλεκόμενοι Ελληνες ολιγάρχες έχουν το χρήμα και εκμαυλίζουν. Οι υπάλληλοι-πολιτικοί μεριμνούν κυρίως για τα ιδιοτελή συμφέροντά τους, μπλοκάροντας κάθε απόπειρα παραγωγής νέου πολιτικού λόγου• η αναπόφευκτη ανανέωση του πολιτικού προσωπικού γίνεται με «ασφαλή» πρόσωπα εμπιστοσύνης. Τα μιντιακά «παπαγαλάκια» ικανοποιούν τις φαντασιώσεις ισχύος που προσφέρει ο συναγελασμός με τους ισχυρούς και απολαμβάνουν τις διόλου ευκαταφρόνητες υλικές παροχές που προσφέρουν. Το «σύστημα» μπορεί να εμφανίζεται συμπαγές αλλά είναι εσωτερικά διαφοροποιημένο. Η όποια αλλαγή του πιθανότατα θα προέλθει από τις ρωγμές του. Κυρίως, όμως, το «σύστημα» διατηρεί την ευρωστία του, στο μέτρο που προσχωρούν στην πελατειακή λειτουργία του μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Η εξαχρείωση είναι γενικευμένη• δεν υπάρχουν αθώοι.

Τα στιγμιότυπα που γλαφυρά περιγράφει ο Αγγελόπουλος είναι οι πινελιές της συστημικής διαφθοράς. Αντιπρόσωπος εταιρίας οπλικών συστημάτων προσφέρει «δωράκια» σε δημοσιογράφο προκειμένου να μην ασχοληθεί με το θέμα των προμηθειών. Ισχυρός οικονομικός παράγοντας προτείνει σε νεαρό βουλευτή «να αναλάβει τα έξοδά του». Δύο πολιτικοί σχολιάζουν πόσο «κουτός» είναι ένας υπουργός και πως αυτή του η ιδιότητα ήταν η πιο σημαντική για την ανάδειξή του σε υπουργικό αξίωμα. Διπλωμάτης εκφράζει την απόγνωσή του για τη θλιβερή ανικανότητα των πολιτικών να διαχειριστούν μια μείζονα κρίση. Η χώρα είναι στο έλεος της τύχης και της θεσμοποιημένης ανικανότητας.

Οι άρχοντες της παρακμής είναι ισχυροί και τα συμφέροντά τους τεράστια. Το «σύστημα» έφθασε στα όριά του αλλά δείχνει να αντέχει. Το μόνο πλέον που μπορεί αξιόπιστα να παράγει είναι εντροπία – ανικανότητα, διαφθορά, ανομία, χρέη, φοροδιαφυγή, και μαύρη οικονομία. Ολα όμως κάποτε τελειώνουν. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι πότε και πως.

9 σχόλια:

Meropi είπε...

Πολλοί πολίτες θέλουν να τερματίσουν αυτή την κατάσταση της παρακμής που περιγράφεις, αλλά, δυστυχώς, δεν ξέρουν πώς. Θα μου πεις με την ψήφο τους. Συμφωνώ. Αλλά δεν είναι λίγες φορές που ανακαλύπτουν ότι η ψήφος τελικά πήγε σε λάθος μεριά.

gerasimos είπε...

Μ' όλα αυτά θυμήθηκα λιγάκι τον C. Wright Mills και την power elite του. Ωραία που είναι όταν οι μεγάλοι κοινωνιολόγοι αποδεικνύονται προφητικοί. Άσχημα όμως όταν ζούμε τις συνέπειες...

Christos P. είπε...

@Tsoukas:

Κυρίως, όμως, το «σύστημα» διατηρεί την ευρωστία του, στο μέτρο που προσχωρούν στην πελατειακή λειτουργία του μεγάλα τμήματα του πληθυσμού. Η εξαχρείωση είναι γενικευμένη• δεν υπάρχουν αθώοι.

Σωστά. Άρα, μπορούμε σχηματικά έστω να πούμε ότι ένοχοι οι υποψήφιοι σωτήρες, ένοχοι και οι όποιοι ψηφοφόροι τους. Στο πλαίσιο αυτό, όταν δηλαδή ένοχοι επιλέγουν ενόχους, ποιό είναι, ποιό μπορεί να είναι το περίφημο διακύβευμα;

Προφανώς κάθε αλλαγή δεν μπορεί παρά να προέλθει από τις ρωγμές του συστήματος, αλλά ποιοί εκ των ενόχων θα αποφασίσουν ενεργητικά να διευρύνουν και να εκμεταλλευτούν τις ρωγμές με γνώμονα την αλλαγή, αντί να τις ψευτομπαλώσουν κι έχει ο θεός μέχρι την επόμενη εκλογική δοκιμασία;

Είναι σαφής η απροθυμία αλλαγής στη μάζα της κοινωνίας, προφανώς επειδή πιστεύουν ότι έτσι (μη αλλάζοντας) εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους καλύτερα. Οι άρχοντες της παρακμής φυσικά ενθαρρύνουν αυτή τη νοοτροπία, αφού αυτοί όντως και μόνο έτσι εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους.

Σαν αδιέξοδο μου φαίνεται και η μόνη τακτική στα αδιέξοδα είναι να μπούμε πιο μέσα. Περιμένω λοιπόν με ανυπομονησία τη μέρα που μισθοί και συντάξεις δεν θα μπορούν να πληρωθούν. Όταν ακόμη και ο ηλιθιωδέστερος οπαδός δεν θα μπορεί παρά να αισθανθεί προδομένος και ξέμπαρκος, τότε μόνο θα αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση.

Ανώνυμος είπε...

@ Christos P.

Διαφωνώ. Το πολιτικό σύστημα όντως μπορεί να χρειάζεται τους ψηφοφόρους για να διατηρήσει τις προβληματικές ιδιότητές του, όμως αυτό δε σημαίνει ότι η ‘μάζα’ των ψηφοφόρων δε θέλει την αλλάγη. Αντίθετα πιστεύω ότι η πλιοψηφεία των Ελλήνων επιθυμούν διακαώς κάποιον νέο ηγέτη, ο οποίος τους εμπνέει εμπιστοσύνη. Π.χ. σκεφτείτε τον Τσίπρα όταν πρωτο-εμφανίστηκ (θυμάστε φαντάζομαι τα 17% των δημοσκοπήσεων τότε). Λόγω του νέου της ηλικίας του, ο λαός πίστεψε (ευτυχως στιγμιαία) οτι ίσως μπορεί να οδηγήσει κάποιου είδους αλλαγή. Τώρα τα ποσοστά του είναι 12% περίπου μειωμένα ακριβώς επείδη ο ελληνικός λαός αντιλήφθηκε την κενότητα του λόγου του. Πραγματικά το πιστευώ ότι οι Έλληνες θέλουν την αλλαγή, αλλά θέλουν κάποιον να τους οδηγήσει. Το ότι ψηφίζουν τα γνωστά κόμματα είναι διότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες και διακριτά εναλλακτικές λύσεις.

Μανώλης

Unknown είπε...

Κύριε Τσούκα, κατά την διάρκεια των εκλογών πιστεύω ότι σας δόθηκε η δυνατότητα να απευθυνθείτε και να επηρεάσετε ένα μεγάλο τμήμα των πολιτών.

Πραγματικά λυπάμαι που η πλειοψηφία των ψηφοφόρων δεν είχε την χαρά να ακούσει τις απόψεις σας.

Από καιρό έχετε εντοπίσει τις αδυναμίες του πολιτικού και οικονομικού συστήματος στη χώρα μας. Και λοιπόν τι έγινε;

panteleimon είπε...

Afou den yparxei periptwsi stratiwtikou praxikopimatos tote to frouto prepei na sapisei ws to telos. Tha symfwnisw me ton Christo P. To 12 % pou anedikse ton Tsipra palaiotera einai kai to 12% pou amfitalanteuetai synexws. Omws den mporei na ferei allagi sto politiko skiniko.
Enas neos Igetis se ena apo ta dyo megala kommata einai i monadiki elpida otan exeis na kaneis me ton meso Ellina psifofwro.

Ανώνυμος είπε...

Ενδιαφέρον άρθρο. Δυστυχώς οι έλληνες δε διαβάζουν την ιστορία τους. Βλέποντας ένα ντοκιμαντέρ χτές στην ΕΡΤ3 σχετικά με τους λόγους της πτώσης του Βυζαντίου παρατηρώ την Ελλάδα του σήμερα να έχει τις ίδιες αρρώστιες!!
Στεκόμαστε πολύ στο ένδοξο παρελθόν και καθόλου στο τι χρειάζεται η χώρα σήμερα, οι διαπλεκόμενοι έλληνες ολιγάρχες συνεχίζουν να διαφθείρουν την Ελλάδα κλπ. Πολύ φοβάμαι ότι οι «ασθένειες» αυτές διορθώνονται με πολύ γερά σοκ….

Katerina είπε...

Καλή Χρονιά με Υγεία και με φλογερή Πένα.
Ευχαριστούμε θερμά για τη γραφή σας, διαβάζοντάς σας αναπνέουμε πολύτιμο οξυγόνο, αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι, μας κάνετε να ζούμε μια πνευματική και ψυχική ανάταση, παρά την τέλεση των όποιων γεγονότων και καταστάσεων.....

Katerina είπε...

Καλή Χρονιά με Υγεία και με φλογερή Πένα.
Ευχαριστούμε θερμά για τη γραφή σας, διαβάζοντάς σας αναπνέουμε πολύτιμο οξυγόνο, αισθανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι, μας κάνετε να ζούμε μια πνευματική και ψυχική ανάταση, παρά την τέλεση των όποιων γεγονότων και καταστάσεων.....