Είναι «εκτός των ιδεολογικών ορίων του ΠΑΣΟΚ» τα μέτρα;

Θα πετύχουν τα μέτρα; Καυτό το ερώτημα, αβέβαιη η απάντηση. Η συμπεριφορά των οικονομικών δρώντων είναι λιγότερο προβλέψιμη από αυτή των κομματικών γραφειοκρατών. Ξέρουμε, λ.χ., ότι τα μέτρα, πρωτοφανή σε μια χώρα χρονίως εθισμένη στην αποσύζευξη οικονομικών συμπεριφορών και αποτελεσμάτων,  θα φέρουν ύφεση, αλλά πόσο μεγάλη; Άγνωστο. Διαισθανόμαστε ότι θα μεταβάλλουν συλλογικές νοοτροπίες, θα οδηγήσουν όμως σε ριζικές πολιτικές ανατροπές; Κανείς δεν ξέρει…

Ξέρουμε, ωστόσο, ότι αναγκαία συνθήκη για να πετύχει ένα ρηξικέλευθο πρόγραμμα αλλαγών είναι να το έχει ενστερνισθεί πλήρως ο εμπνευστής του. Ξέρουμε επίσης ότι η κυβέρνηση είναι αμφίθυμη απέναντι στα μέτρα που η ίδια θεσμοθέτησε. Όχι μόνο το υπουργικό συμβούλιο δεν συνιστά συμπαγή ηγετική ομάδα· όχι μόνο η πασοκική νομενκλατούρα, που ανήγαγε τον πελατειακό κρατισμό και τον γλοιώδη λαϊκισμό σε στρατηγική προσωπικής και πολιτικής επιβίωσης, αντιτίθεται σε κάθε σοβαρή προσπάθεια οικονομικού εκσυγχρονισμού· αλλά και ο ίδιος ο μεταρρυθμιστής πρωθυπουργός δεν είναι απολύτως πεπεισμένος για την ορθότητά τους.

Απαντώντας στην παρατήρηση της υπουργού Υγείας κυρίας Ξενογιαννακοπούλου, χαρακτηριστικής εκπροσώπου της αυτοαναφερόμενης κομματικής γραφειοκρατίας, ότι «τα μέτρα είναι στα όρια της φυσιογνωμίας της παράταξης...», ο πρωθυπουργός είπε: «Όχι δεν είναι στα όρια. Είναι εκτός των ιδεολογικών ορίων του ΠΑΣΟΚ, είναι όμως μέτρα έκτακτης ανάγκης». Ο κ.Βενιζέλος, μηδέποτε κινδυνεύοντας να χαρακτηρισθεί ολιγομίλητος, ομολόγησε βαρύγδουπα πόσο «συντετριμμένη» είναι η κυβέρνηση με τα μέτρα που πήρε, τα οποία «ενέχουν στοιχεία κοινωνικής αδικίας»! Είναι σα να μας λένε: «αν ήταν στο χέρι μου, δε θα τάπαιρνα». Οι ίδιοι οι εμπνευστές των μέτρων αμφιβάλλουν· στο βάθος τα θεωρούν κι αυτοί «αντιλαϊκά»!

Η γλώσσα ποτέ δεν είναι αθώα. Η ρητορική κορυφαίων κυβερνητικών παραγόντων αποκαλύπτει ξανά τον ανυπέρβλητα λαϊκιστικό πυρήνα του ΠΑΣΟΚ. Αποκαλύπτει επίσης γιατί, με τέτοια ηγεσία, είναι εξόχως δύσκολο να βγούμε από την κρίση. Αν η λαϊκιστική φαυλότητα του πολιτικού συστήματος είναι η γενεσιουργός αιτία της σημερινής αθλιότητας, η ανόρθωση της χώρας επιβάλλει σύγκρουση με τη νοοτροπία που μας έφερε εδώ, όχι αναπαραγωγή της. Ποιος όμως θα συγκρουστεί; Ο Παπουτσής; Ο Βενιζέλος; Ο Καστανίδης; Η μήπως ο Καρχιμάκης, η Γεννηματά, και η Κατσέλη; Ιδού ο γόρδιος δεσμός που στραγγαλίζει τη χώρα: την πολύπτυχη κρίση, που έφερε στην επιφάνεια η φαύλη διακυβέρνηση Καραμανλή, καλούνται να διαχειριστούν τα «παιδιά» του μέγιστου των δημαγωγών Ανδρέα Παπανδρέου – αυτοί, δηλαδή, που, κατά πρώτο λόγο, δημιούργησαν το εκκολαπτήριο στο οποίο επωάστηκε η κρίση!

Η αντίληψη ότι «τα μέτρα είναι εκτός των ιδεολογικών ορίων του ΠΑΣΟΚ» προδίδει την αφέλεια του κυβερνώντος κόμματος αναφορικά τόσο με την ιδεολογική του φυσιογνωμία όσο και με το κυβερνάν. Σε καμία κυβέρνηση δεν αρέσει να περικόπτει γενικευμένα μισθούς, αφού, στη δημοκρατία, οι κυβερνήσεις εκλέγονται από αυτούς που υφίστανται τις περικοπές. Ανεξαρτήτως ιδεολογίας, οι κυβερνήσεις έχουν κίνητρα να συμπεριφέρονται «φιλολαϊκά», ξοδεύοντας δημόσιο χρήμα, όχι συνετά· να είναι αρεστές, όχι δυσάρεστες.

Οι σοσιαλδημοκράτες δεν είναι πιο «φιλάνθρωποι» από τους συντηρητικούς-νεοφιλελεύθερους – στη δημοκρατία όλοι θέλουν να εμφανίζονται «φιλολαϊκοί». Η διαφορά τους προέρχεται από αποκλίνουσες αντιλήψεις για τη συγκρότηση της κοινωνίας και το ρόλο των ατόμων σε αυτή. Η νομενκλατούρα του ΠΑΣΟΚ συγχέει τη μέριμνα γα τους ευάλωτους, παραδοσιακή έγνοια των ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών, με την πατερναλιστική-πελατειακή «αγαθοεργία», παραδοσιακή έγνοια του βαλκανικού ΠΑΣΟΚ.

Η μέριμνα για τους ευάλωτους εκφράζεται κυρίως μέσα από τη δημιουργία στιβαρών και εξελισσόμενων θεσμών για την παροχή υψηλής ποιότητας δημόσιων αγαθών, στο πλαίσιο μιας ακμαίας οικονομίας. Αν η οικονομία σου είναι προβληματική δεν μπορείς να χρηματοδοτείς τους θεσμούς που θα προσφέρουν τα ποιοτικά δημόσια αγαθά που επιθυμείς. Αν παθιάζεσαι με τα δημόσια αγαθά, οφείλεις να έχεις σε τάξη τα δημόσια οικονομικά σου, να είσαι άτεγκτος με τη συλλογή φόρων, να καθιστάς αποτελεσματική τη λειτουργία των δημόσιων θεσμών, και να μεριμνάς διαρκώς για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας σου. Αυτό κάνουν οι Σκανδιναβοί σοσιαλδημοκράτες.

Τα επώδυνα μέτρα επιβάλλονται από την πίεση να αποτρέψουμε τη χρεοκοπία. Δεν είναι ούτε εντός, ούτε εκτός της ιδεολογίας του ΠΑΣΟΚ, όπως η υπεράσπιση των εθνικών συνόρων δεν έχει πολιτικό χρώμα. Η έμμεση αντιπαράθεση της σοσιαλδημοκρατικής ιδεολογίας με την «έκτακτη ανάγκη» είναι απλοϊκή. Η ιδεολογία ενός κόμματος εξουσίας εμπεριέχει την πρόνοια για «έκτακτη ανάγκη». Δεν επιλέγουμε κυβερνήτες μόνο για τους καλούς καιρούς, ούτε οι κυβερνήτες αναλαμβάνουν να διαχειριστούν προβλήματα που αυτοί επιλέγουν. Ο κυβερνήτης είναι πρώτα homo gubernator και μετά homo ideologicus. 

Το κυβερνάν δεν είναι μια υπερβατική δραστηριότητα, αλλά μια διαδικασία σκληρών επιλογών, στον ιστορικό χρόνο. Η δημόσια σφαίρα ακμάζει όταν ερείδεται σε μια ανταγωνιστική οικονομία. Η εξουσία είναι αποτελεσματική όταν στηρίζεται στη δύναμη, όχι σε αυτοθαυμαστικές αναφορές στους δήθεν «αντιεξουσιαστές στην εξουσία» (παρατήρηση του πρωθυπουργού στο πρώτο υπουργικό συμβούλιο μετά τις εκλογές). Ο κυβερνήτης είναι χρήσιμος (στον εαυτό του και στη χώρα ) όταν δεν εκφυλίζει την ιδεολογία του σε ιδεοληψία, αλλά τη διατηρεί ως πυξίδα προσανατολισμού· όταν διαθέτει τη βούληση του άρχειν· και όταν έχει τη σπάνια ικανότητα να προσαρμόζεται στη «φυσιογνωμία των καιρών» (Μακιαβέλι). Όλα τα άλλα είναι για βαλκάνιους λαϊκιστές που παριστάνουν τους ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες…