Πολύ θα το θέλαμε, αλλά δεν μπορούμε να προβλέψουμε τον καιρό σε βάθος χρόνου. Γιατί; Διότι αδυνατούμε: πρώτον να έχουμε τις απαιτούμενες πληροφορίες για όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν τον καιρό• δεύτερον να έχουμε τόσο μεγάλη υπολογιστική ικανότητα που θα μας επέτρεπε να επεξεργαζόμαστε τις απαιτούμενες πληροφορίες• και τρίτον να διαθέτουμε ολοκληρωμένη κατανόηση των φυσικών διεργασιών που παράγουν τα καιρικά φαινόμενα. Με άλλα λόγια, η εγγενής ατέλεια της γνώσης παράγει αβεβαιότητα, δυσχεραίνοντας έτσι την πρόβλεψη.
Αν αδυνατούμε να προβλέψουμε αξιόπιστα τον καιρό για παραπάνω από μία εβδομάδα, πόσο αξιόπιστη είναι η πρόβλεψη των επιπτώσεων ενός προγράμματος δρακόντειας δημοσιονομικής προσαρμογής για τρία χρόνια; Μικρή, για τους ίδιους λόγους με την πρόγνωση του καιρού, συν έναν ακόμα. Ένα δρακόντειο πρόγραμμα λιτότητας ενσωματώνει παραδοχές. Οι προβλέψεις του στηρίζονται, πρώτον σε παραδοχές για την εξέλιξη κρίσιμων μεγεθών με βάση τις κρατούσες απόψεις και, δεύτερον, στην παραδοχή ceteris paribus – δηλαδή, ότι οι συνθήκες μέσα στις οποίες θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα (π.χ. πολιτική σταθερότητα, εκτελεστική αποφασιστικότητα, κλπ) θα παραμείνουν σταθερές. Και οι δύο παραδοχές συχνά αποδεικνύονται στην πράξη προβληματικές.
Αντίθετα με τους μετεωρολόγους, οι οικονομολόγοι της τρόικας δεν αναλύουν απλώς ένα ανεξάρτητο από αυτούς φαινόμενο (την ελληνική οικονομία), αλλά, με το πρόγραμμα που επέβαλλαν, στοχεύουν να παρέμβουν σε αυτό - να αλλάξουν τους μηχανισμούς που διαμορφώνουν οικονομικές συμπεριφορές. Στο μέτρο που τα Μνημόνια δεν είναι πολιτικώς ουδέτερα κείμενα αλλά εμπεριέχουν αξιώσεις ισχύος, η αβεβαιότητα που εγγενώς συνοδεύει την εφαρμογή τους υποτονίζεται. «Το Μνημόνιο», ακούμε, «πάνω απ’ όλα, πρέπει να εφαρμοστεί». Η ισχύς του δεν πρέπει να αμφισβητηθεί.
Τα Μνημόνια μοιάζουν με τη θεραπευτική αγωγή μιας δύσκολης ασθένειας, με όλη την αβεβαιότητα που εμπεριέχεται σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Τόσο στην ασθένεια, όσο και στην οικονομική συμπεριφορά, αυτός που παρεμβαίνει εφαρμόζει την ατελή γνώση του σε ένα σύνθετο και δυναμικό φαινόμενο.
Μια σημαντική παραδοχή του ΔΝΤ ήταν οι «πολλαπλασιαστές», δηλαδή η επίπτωση της δημοσιονομικής προσαρμογής (μέτρα για τη μείωση του ελλείμματος) στο ΑΕΠ. Όσο πιο μικρός ο πολλαπλασιαστής, τόσο μικρότερη η επίπτωση, και αντιστρόφως. Με βάση τις κρατούσες απόψεις, οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ υπέθεσαν έναν μικρό πολλαπλασιαστή (0.5), ενώ οι κατοπινές έρευνες τους έδειξαν ότι έπρεπε να ήταν μέχρι τριπλάσιος. Με απλά λόγια, έπεσαν δραματικά έξω στο μέγεθος της ύφεσης που προέβλεψαν.
Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί; Εκ των υστέρων, όλες οι αστοχίες θα μπορούσαν να μην υπάρχουν. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως στη μετεωρολογία, δεν διαθέτουμε τέλεια γνώση για να προβλέψουμε με αξιοπιστία σύνθετες οικονομικές συμπεριφορές. Πάντα οι παρεμβάσεις μας στηρίζονται σε παραδοχές, οι οποίες είναι εγγενώς ατελείς.
Ποιος είναι λ.χ. ο σωστός πολλαπλασιαστής; Ξέρουμε τώρα ότι δεν είναι 0,5, αλλά ποιος είναι; Η άβολη απάντηση είναι ότι, αν και έγκυρες εκτιμήσεις υπάρχουν, ουδείς γνωρίζει με βεβαιότητα. Η κρατούσα άποψη σήμερα είναι ότι είναι τουλάχιστον 1, αλλά πριν από πενήντα χρόνια ή κρατούσα άποψη τον έφερνε να ανέρχεται στο 2. Η πρόσφατη εμπειρική μελέτη των οικονομολόγων του ΔΝΤ Μπλανσάρ και Λι, από την οποία ξεκίνησε η συζήτηση για τον λάθος πολλαπλασιαστή του ΔΝΤ, επικρίθηκε. Μελέτες που ομαδοποιούν διαφορετικές χώρες, καταλήγουν σε μη αξιόπιστα συμπεράσματα, λένε οι επικριτές. Αν π.χ. η Ελλάδα και η Γερμανία απουσίαζαν από τις 28 χώρες που μελέτησαν οι ερευνητές, τα συμπεράσματά τους θα ήταν διαφορετικά. Το ίδιο θα συνέβαινε και αν επέλεγαν ένα διαφορετικό χρονικό διάστημα μελέτης. Η οικονομική γνώση είναι ανεξάλειπτα ατελής.
Το πιθανότερο είναι ότι, όπως δεν υπάρχει μια ταυτόσημη, πλήρως γνωστή θεραπευτική αγωγή για όλους όσους πάσχουν από την ίδια ασθένεια, έτσι δεν υπάρχει ένας πολλαπλασιαστής για όλες τις χώρες. Η κάθε μία έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, τις οποίες οι κοινωνικοί μηχανικοί του ΔΝΤ είτε αγνοούν, είτε προσπερνούν. Οι πολιτικές ιδιαιτερότητες της Ελλάδας – η απίστευτη πολιτική πόλωση, η ασύστολη δημαγωγία, και οι φαυλοκρατικοί εθισμοί μιας εν πολλοίς άτολμης, κουτοπόνηρης, και ανίκανης πολιτικής ελιτ – παρήγαγαν πολιτική αστάθεια και πλημμελή εφαρμογή των Μνημονίων. Αυτά δημιούργησαν βαθιά κρίση εμπιστοσύνης στην ικανότητα της χώρας να παραμείνει στο ευρώ, η οποία παρήγαγε τεράστια αβεβαιότητα σε δανειστές, επενδυτές και καταθέτες, επιτείνοντας το πρόβλημα. Η παραδοχή ceteris paribus των τεχνοκρατών κατέρρευσε.
Προσέξτε: η αποτυχία του αρχικού προγράμματος της τρόικας δεν προήλθε μόνο εξαιτίας εσφαλμένων παραδοχών τους, αλλά και από όλους εκείνους τους λαϊκιστές πολιτικούς (ένας έγινε πρωθυπουργός!), οι οποίοι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να ακυρωθεί η παραδοχή ceteris paribus των σχεδιαστών του! Ενώ το ΔΝΤ παραδέχθηκε εμμέσως το σφάλμα του, το εγχώριο πολιτικό σύστημα κάνει αυτό που έκανε πάντα – επιδίδεται σε ασύστολο λαϊκισμό, κατηγορώντας ο ένας τον άλλο, και όλοι μαζί στους ξένους. Και η χώρα καταστρέφεται…
3 σχόλια:
Η συζήτηση περί "πολλαπλασιαστών" είναι εξ αρχής άκυρη.
Όποιος στοιχειωδώς έχει ασχοληθεί με συστήματα και την ευστάθεια τους γνωρίζει ότι η θετική ανάδραση οδηγεί σε αστάθεια. Είτε ο πολλαπλασιαστής είναι 0.5, είτε 1.5.
Μόνον με την εισαγωγή κατάλληλου (συνήθως πολύπλοκου) ελεγκτή μπορεί κάποιος να ελέγξει ένα τέτοιο σύστημα. Και φυσικά εαν γνωρίζει στοιχειωδώς καλά το σύστημα που πάει να ελέγξει.
Στην περίπτωση της Ελλάδας δεν είδαμε να υλοποιείται κανένας, έστω και απλοικός, ελεγκτής από το ΔΝΤ. Το μόνον που είδαμε να υλοποιείται είναι την θετική ανατροφοδότηση που θα οδηγούσε τη χώρα αργά ή γρήγορα στην διάλυση.
Για να πάμε λοιπόν στην ουσία των πραγμάτων:
Δουλειά του ΔΝΤ είναι να ισοπεδώνει οικονομικά χώρες που χρωστάνε πολλά στο διεθνές τραπεζιτικό κατεστημένο και τους πέριξ αυτού. Δύο είναι οι κύριοι στόχοι του ΔΝΤ.
Πρώτον το ότι η ατυχήσασα χώρα δεν χρεωκοπεί άμεσα. Έτσι διατηρείται η σχετική γεωοικονομική ισορροπία αλλά και οι δανειστές προλαβαίνουν να κορφολογήσουν ό,τι μπορούν από τα εισοδήματα των πολιτών της χώρας.
Δεύτερον, ότι μετά την ισοπέδωση ακολουθεί επέλαση πολυεθνικών και αποικιοκρατικού τύπου ξεπούλημα όλων των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας.
Τα παραπάνω είναι γνωστά τοις πάσι.
Οπότε γιατί να καλέσει κάποιος το ΔΝΤ;
Απλούστατα διότι συνήθως, οι λίγο πριν την χρεωκοπία χώρες, έχουν διεφθαρμένα κατεστημένα που συν τοις άλλοις, και εν πολλοίς, σχετίζονται με τα πέριξ του ΔΝΤ συμφέροντα. Η διαφθορά είναι άλλωστε η κύρια αιτία της χρεωκοπίας μιας χώρας σε καιρό ειρήνης.
Αυτή τη διαφθορά το ΔΝΤ συνήθως δεν την αγγίζει. Την χρειάζεται άλλωστε για να επαναληφθεί ο "κύκλος" στο μέλλον. Σκοπός του ΔΝΤ είναι η "αποικία" να παραμένει "αποικία" στο διηνεκές. Τα περί ανάπτυξης κλπ είναι κουραφέξαλα.
Με βάση τα παραπάνω το ΔΝΤ έκανε και κάνει μια "θαυμάσια" δουλειά στην Ελλάδα!
Πρώτη φορά κατεδάφισε χώρα που ανέλαβε σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Είναι βέβαιον ότι όσοι υπάλληλοι του ΔΝΤ εργάστηκαν στο "πρότζεκτ Γκρης" στο τέλος θα πάρουν μπόνους με υψηλο ...πολλαπλασιαστή.
Απλοϊκή η ανάλυση, γιατί απλά είναι τα πράγματα...
http://www.econ.vt.edu/faculty/facultybios/spanosbio.htm
Θα ηθελα να κανω δυο ερωτησεις στον κ. Τσουκα:
Εχετε διαβασει το debt sustainability analysis του IMF για την Ελλαδα;
Αν το εχετε διαβασει, το καταλαβαινετε;
Θα μου επιτρεψετε αν εχω σοβαροτατες αμφιβολιες επι αυτου.
O κ. Τσουκας ειναι κρυπτομνημονιακος αλλα ντρεπεται να το πει. Καταχην απο τις παλαιοτερες υφεσεις της ελληνικης οικονομιας (πχ 1990-93) ηξεραν περιπου ποσος ειναι ο πολλαπλασιαστης.Αλλα δεν εχει και τοση σημασια.
Δημοσιονομικος στοχος τουεπικαιροποιημενου μνημονιου ειναι η μειωση του χρεους στο 124 % του ΑΕΠ το 2022. Αφηνω κατα μερος το γεγονος οτι θα υποφερει ο λαος απιστευτο πονο για να γυρισει το χρεος στο επιπεδο που ηταν το 2009.
Συμφωνα με την αναλυση βιωσιμοτητας του χρεους μας που εχει κανει το IMF, για να επιτευχθει αυτος ο στοχος μετα το PSI , θα πρεπει να συμβουν τα εξης:
1) Εσοδα από ιδιωτικοποιησεις 2% του ΑΕΠ ετησίως
2) Μεση αναπτυξη 2,5 % από το 2016
3) Συνεχες Πρωτογενες πλεονασμα 4,5 % του ΑΕΠ από το 2016 και μετα
Ακομα και αν επαληθευονταν οι οροι 1 και 2 , το Μνημονιο θα καταρρευσει λογω του ανεφικτου της 3ης προϋποθεσης.
ΚΑΜΜΙΑ ΜΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΧΩΡΑ ΔΕΝ ΠΕΤΥΧΕ ΠΟΤΕ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΘΗΡΙΩΔΗ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ.
Την περίοδο 2006-2011 οι μη πετρελαιοπαραγωγοί χώρες με την καλύτερη δημοσιονομική επίδοση παγκοσμίως ήταν η Νότιος Κορέα και η Σιγκαπούρη. Πέτυχαν συνεχές και διατηρήσιμο πρωτογενές πλεόνασμα 3-3,5 % του ΑΕΠ. Μιλάμε για χώρες με τέλεια οργάνωση, με ισχυρότατη βιομηχανική βάση, με υψηλή τεχνολογία , με καινοτομία, με, με, με..... Οι Μνημονιακοί θα πρέπει να αποδείξουν πώς η Ελλάδα θα γίνει η παγκόσμια πρωταθλήτρια των πρωτογενών πλεονασμάτων από το 2016.
Συνεπως ακομα και αν εφαρμοζε κατα γραμμα το Μνημονιο η Ελλαδα, ακομα και αν το ΔΝΤ ειχε προβλεψει σωστα τους πολλαπλασιαστες, το προγραμμα θα κατερρεε.
Δημοσίευση σχολίου