Η μη γελοιοποίηση ως εθνικό επίτευγμα!

Το πολιτικό κατεστημένο πανηγυρίζει: κατατροπώθηκε ο νεομακεδονικός Δαβίδ, η χώρα έδειξε σε όλους ότι διαθέτει «αυτοπεποίθηση»! Μετά από 17 ολόκληρα χρόνια, ζητάμε (σχεδόν εκλιπαρούμε) σήμερα αυτό που έπρεπε, από το 1991, να είναι η διαπραγματευτική αφετηρία – η σύνθετη ονομασία της ΠΓΔΜ – και η αδιαπραγμάτευτη θέση – όχι στον αλυτρωτισμό. Ιδού η καθυστέρησή μας ανάγλυφη: ανίκανοι να κάνουμε με θάρρος ένα βήμα μπροστά, αδύναμοι να σκεφτούμε διορατικά, παγιδευμένοι στις ιδεοληψίες μας, αφήσαμε ένα πρόβλημα ήσσονος σημασίας να διαιωνίζεται και σπαταλούμε σήμερα πολύτιμο διπλωματικό κεφάλαιο, όταν οι σημαντικότερες εκκρεμότητες της εξωτερικής μας πολιτικής – η εξής μία: οι σχέσεις μας με την Τουρκία – παραμένουν ως έχουν, δίχως προοπτική αποτελεσματικής αντιμετώπισης.

Ακριβώς περί αυτού πρόκειται: η πολιτική μας ελίτ δεν διαθέτει προ-οπτική. Φυσικά δεν εκπλήσσει: οι άνθρωποι που δεν μπορούν να διαχειριστούν τα σκουπίδια, που δεν μπορούν να εγγυηθούν την επάρκεια ηλεκτρικού ρεύματος το καλοκαίρι, είναι δυνατόν να σκεφτούν το «παίγνιο» των διεθνών σχέσεων της χώρας με όρους στρατηγικής προοπτικής; Στη δεκαετία του 1990, η δημαγωγική αντιπολίτευση του Ανδρέα Παπανδρέου και η εθνικιστική ρητορική του Αντώνη Σαμαρά καθήλωσαν την κυβέρνηση Μητσοτάκη σε αμυντική διαχείριση του μακεδονικού προβλήματος. Ο δημόσιος λόγος σε όλη τη δεκαετία του 1990 είχε καταληφθεί από τους «αισθηματίες» εθνοκαπήλους. Ποιος ενδιαφερόταν για ορθολογική στρατηγική; Σήμερα πασχίζουμε να διορθώσουμε τα λάθη του ’90.

Θεωρούμε επιτυχία όχι ένα εθνικό επίτευγμα που προάγει τη διεθνή θέση της χώρας ή επιλύει μια σημαντική φθοροποιό εκκρεμότητα, όπως ήταν η Συμφωνία του Ελσίνκι το 1999, με την οποία η Τουρκία δεσμευόταν να τηρήσει ένα χρονοδιάγραμμα για την επίλυση των διμερών διαφορών, ή η τεράστια διπλωματική επιτυχία της εισόδου της Κύπρου στην ΕΕ το 2004 χωρίς να λυθεί το Κυπριακό, αλλά το ότι διασώσαμε τη στοιχειώδη εθνική αξιοπρέπειά μας προβάλλοντας βέτο στην ΠΓΔΜ! Είναι σα να κερδίζεις μια παρτίδα τένις, σε ένα παιχνίδι στο οποίο έχασες τις περισσότερες από τις προηγούμενες, κι αυτό να σε κάνεις ευτυχισμένο! Ο πήχης έχει πέσει τόσο χαμηλά, που ανεβαίνει η αυτοεκτίμησή μας με τις τρικλοποδιές που βάζουμε στους αντιδίκους μας. Κάνουμε σημειωτόν και νομίζουμε ότι τρέχουμε!

Γιατί πανηγυρίζει σήμερα η κυβέρνησή μας και το μιντιακό σύστημα; Για το ότι κερδίσαμε μια μάχη σε έναν χαμένο πόλεμο. Ο πόλεμος χάθηκε από τη στιγμή που η μέχρι το 1991 Ομόσπονδη Δημοκρατία της Μακεδονίας αποφάσισε να κηρύξει την ανεξαρτησία της σε μια καταρρέουσα χώρα. Καταφέραμε και επιβάλλαμε το όνομα «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας», την ίδια στιγμή που φωνάζαμε «όχι στο όνομα Μακεδονία και τα παράγωγά του». Μα από τη στιγμή που αναγνωρίζεις κάποιον με τον πρώην όνομά του, αναγνωρίζεις εμμέσως το δικαίωμά του να χρησιμοποιεί την απαγορευμένη λέξη. Το παράγωγο ενός ονόματος προκύπτει και από την άρνησή του. Στοιχειώδες αγαπητέ Γουότσον!

Δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Από τη στιγμή που κάποιο έθνος αυτο-κατανοείται με έναν συγκεκριμένο τρόπο, δεν μπορείς να κάνεις κάτι για να αλλάξεις την αντίληψή του για τον εαυτό του. Αν διαθέτεις στρατηγικό νου, αυτό που επιβάλλεται να κάνεις είναι να προσπαθήσεις να αποτρέψεις τυχόν εδαφικές βλέψεις του στο έδαφός σου. Οι υπεύθυνες κυβερνήσεις μεριμνούν πρωτίστως για την εδαφική ακεραιότητα των χωρών τους και την ασφάλεια των κατοίκων τους. Οι ανεύθυνες, εθνοαερολογούν, σκεπτόμενες τις επόμενες εκλογές.

Ας δεχτούμε, όμως, ότι οι βόρειοι γείτονές μας πείθονται να μετονομαστούν σε «Νέα Μακεδονία». Τι θα αλλάξει; Θα πάψουν να κατασκευάζουν την ιστορία τους με τον χονδροειδή, ομογενοποιητικό τρόπο που το κάνουν; Θα σταματήσουν να προβάλλουν τη «μακεδονική» τους ταυτότητα; Μπορούμε να τους πιέσουμε να αλλάξουν το όνομά τους, δεν μπορούμε όμως να κάνουμε απολύτως τίποτα στο πεδίο της διαμόρφωσης της εθνικής τους συνείδησης. Αν θέλουν να προβάλλουν τον Μέγα Αλέξανδρο ως πρόγονό τους, αν θέλουν να αυτοχαρακτηρίζονται ως απόγονοι των αρχαίων Μακεδόνων, αν πιστεύουν ότι οι Έλληνες διέπραξαν γενοκτονίες σε βάρος τους, τίποτα δεν μπορούμε να κάνουμε επισήμως να τους εμποδίσουμε. Την ιστορική τους συνείδηση την πλάθουν μόνοι τους οι λαοί, δεν αποτελεί αντικείμενο ψηφισμάτων του ΟΗΕ. Προς τι λοιπόν ο φετιχισμός του ονόματος;

Η απάντηση είναι απλή. Ό,τι και να λένε οι πολιτικάντηδες, δεν διαθέτουμε εθνική αυτοπεποίθηση, γι αυτό και αντιδρούμε αμυντικά, σχεδόν συμπλεγματικά. Αισθανόμαστε ένα μικρό και ανάδελφο έθνος, δίχως σύγχρονα επιτεύγματα από τα οποία να αντλήσουμε υπερηφάνεια, γι αυτό αντιμετωπίζουμε το αρχαίο παρελθόν μας ως σανίδα σωτηρίας στην τρικυμία της παγκοσμιοποίησης. Μη διαθέτοντας την ωριμότητα που συνήθως επιφέρει η οικονομική, τεχνολογική και πολιτιστική επιτυχία στο σύγχρονο κόσμο, παρασυρόμαστε από ιδιοτελείς και μικρονοϊκούς δημαγωγούς· αντιδρούμε σαν τα μικρά παιδιά που τους πήραν το αρκουδάκι που τους χαρίζει ασφάλεια. Αρνούμαστε να ενηλικιωθούμε: να μοιραζόμαστε τα παιχνίδια με τους άλλους. Ακόμη χειρότερα: είναι τόσο χαμηλές οι προσδοκίες μας, που εκλαμβάνουμε τη μη γελοιοποίηση ως εθνικό επίτευγμα!

Συντετμημένη εκδοχή δημοσιεύθηκε στο Κέρδος, 8 Απριλίου 2008