Όταν βλέπω τι γίνεται στο θεοκρατικό Ιράν με καταλαμβάνει μια αίσθηση ευγνωμοσύνης που έτυχε να γεννηθώ Ευρωπαίος. Όταν διαβάζω δηλώσεις μερικών ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος, απογοητεύομαι μεν ως χριστιανός, χαίρομαι δε που ζω σε ένα κράτος δικαίου. Για τους θεμελιοκράτες της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου (ΔΙΣ), το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης (ΣΕΣ) που σχεδιάζει να νομοθετήσει η κυβέρνηση αποτελεί «καταστροφική βόμβα στα θεμέλια της χριστιανικής οικογενείας και όλης της ελληνικής κοινωνίας». Η φράση αυτή είναι αποκαλυπτική (με τη διπλή έννοια του όρου). Πάσχει λογικά και ουσιαστικά.
Αν επέλεξα να τελέσω χριστιανικό γάμο και πασχίζω να ζήσω με βάση τις αρχές της χριστιανικής πνευματικότητας, γιατί το ΣΕΣ θα διαλύσει την οικογένειά μου; Με ποια λογική συνεπαγωγή, το γεγονός ότι ο γείτονάς μου ενδεχομένως επιλέξει το ΣΕΣ, θα δυναμιτίσει τη δική μου χριστιανική οικογένεια; Κάτι λείπει…
Οι ιεράρχες οδηγούνται σε λογικά σφάλματα όχι γιατί στερούνται ευφυΐας, αλλά διότι αντιλαμβάνονται τη χριστιανική πίστη με μη πνευματικούς όρους. Ο Χρήστος Γιανναράς το έθεσε εξαιρετικά («Καθημερινή», 16/3/2008): «Οι Χριστιανοί που μετέχουν στο μυστήριο του ευχαριστιακού δείπνου δεν ζητάνε να ακυρωθεί κάθε άλλο δείπνο, κάθε άλλη λήψη τροφής. Και όσοι χριστιανοί μετέχουν στο μυστήριο του Γάμου δεν απαιτούν να θεωρείται μόνο ο δικός τους γάμος νόμιμος και κάθε άλλος γάμος «παλλακεία και πορνεία»». Το μυστήριο του γάμου για τον χριστιανό δεν είναι απλή σύμβαση, αλλά άθλημα σχέσης· τον ενδιαφέρει ο αγώνας του για την πληρότητα στη ζωή, δεν κρίνει φαρισαϊκά τους άλλους. Οι ελλαδικοί ιεράρχες διαρκώς κρίνουν – όχι βεβαίως τον προκλητικό υλισμό τους, το συναγελασμό τους με τους ισχυρούς και την αθεολόγητη σκέψη τους, αλλά πως ζουν οι «άλλοι».
Η μείζων πρόκληση για έναν χριστιανό σήμερα είναι να ζει σε μια όλο και πιο μη θρησκευτική, μη παραδοσιακή, πλουραλιστική κοινωνία. Στις ανεπτυγμένες φιλελεύθερες δημοκρατίες, οι άνθρωποι έχουν διαρκώς περισσότερες επιλογές. Επιλέγουν τι θα αγοράζουν, τι θα ψηφίζουν, που θα εργάζονται, πως θα μεγαλώνουν τα παιδιά τους, πως θα γεννάνε, πως θα κηδεύονται, πως θα ζουν. Μπορούν και επιλέγουν γιατί γνωρίζουν: από τα διαφορετικά ring tones των κινητών και τις συνθήκες παραγωγής των μπανανών και του καφέ, μέχρι τα ενδεχόμενα ιατρικά προβλήματα στην ανάπτυξη του εμβρύου και τις επιπτώσεις των αεροπορικών μετακινήσεων στο κλίμα του πλανήτη. Οι κοινωνίες γίνονται ολοένα και περισσότερο αναστοχαστικές.
Θάθελα τα παιδιά μου να παντρευτούν με χριστιανικό γάμο, αλλά ξέρω ότι δεν μπορώ (και δεν θέλω) να το επιβάλλω. Μεγαλώνουν σε μια πλουραλιστική κοινωνία, στην οποία μπορούν να επιλέξουν πως θα ζήσουν. Το δικό μου καθήκον είναι να τα βοηθήσω να μπορέσουν να κάνουν έλλογες επιλογές. Η ελευθερία επιλογών δεν ακυρώνει την παράδοση – τον τρόπο ζωής στον οποίο, κατ’ ανάγκην, κοινωνικοποιήθηκαν – αλλά, στην αναστοχαστική κοινωνία, η παράδοση πρέπει να αιτιολογεί την ύπαρξή της.
Οι θεμελιοκράτες υπερασπίζονται την παράδοση με παραδοσιακό τρόπο – θεωρούν αυτονόητη την αποδοχή της. Η ΔΙΣ δεν μπορεί να διανοηθεί εναλλακτικές μορφές συμβίωσης και θέλει να επιβάλλει τη δική της εκδοχή σε όλη την κοινωνία. Στην αναστοχαστική κοινωνία, η παράδοση δεν εκλείπει, αλλά πρέπει να υπερασπίσει τον εαυτό της έναντι άλλων παραδόσεων: οφείλει να δίνει λόγο για τις πρακτικές της και είναι, δυνητικά, αναθεωρήσιμη. Η παράδοση γίνεται όλο και περισσότερο διαλογική, θέτει προς συζήτηση τις παραδοχές της, αποκτά επίγνωση της μερικότητάς της. Αυτό οι θεμελιοκράτες της ΔΙΣ δεν το ανέχονται, γι αυτό και ο λόγος τους είναι τόσο μονολογικός, τόσο «χομεϊνικός».
Προσέξτε τη γλώσσα του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ. Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με το ΣΕΣ, ισχυρίζεται τα εξής: «Η έναρξη έργου νομοπαρασκευαστικών επιτροπών με αντικείμενο την παραγωγή νομοθετημάτων για την περιβολή με το νομικό κύρος της ελληνικής πολιτείας της ελεύθερης συμβίωσης ετεροφύλων και ομοφύλων ζευγαριών αποτελεί εντεταλμένη υπηρεσία από εξωθεσμικά κέντρα γνωστού λόμπι πέρα του Ατλαντικού, τα οποία απεργάζονται τον εκχυδαϊσμό, την αποϊεροποίηση και την καταδολίευση της ανεπανάληπτης αξίας του ανθρωπίνου προσώπου γενικά και εν προκειμένω και του έλληνα ορθοδόξου, ο οποίος άσχετα εάν είναι απόλυτα συνειδητοποιημένος ή όχι διατηρεί στον ψυχισμό του τα ζώπυρα της ενοράσεως του κόσμου ως εφαλτηρίου θέωσης και υπέρβασης του κτιστού με την είσδυση και την κοινωνία με τον άκτιστο Δημιουργό όλου του αξιακού δυναμικού της ανθρώπινης ύπαρξης» («Το Βήμα», 6/4/2008). Δεν γνωρίζω τι θέλει να πει ο ποιητής, γνωρίζω όμως ότι δεν θα πείσει πολλούς.
Συγκρίνετε τώρα τον δαιμονοποιητικό λόγο του κ.Σεραφείμ με τον ζωογόνο πνευματικό λόγου του πατέρα Φιλόθεου Φάρου, συγγραφέα, πρώην διδάσκοντα στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη, με συμβουλευτική πείρα σε αμερικανικά νοσοκομεία και στο Κέντρο Νεότητας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Σχολιάζοντας την ανακοίνωση της ΔΙΣ, με την οποία χαρακτηρίζεται «πορνεία» κάθε σχέση συμβίωσης εκτός χριστιανικού γάμου, ο πατέρας Φιλόθεος παρατηρεί: «[Η ανακοίνωση της ΔΙΣ] δείχνει την ουσιαστική απομάκρυνση από το πνεύμα του Ευαγγελίου. Κατά την γνώμη μου διαστρέφεται το πνεύμα της διδασκαλίας του Ιησού Χριστού. Οι κανόνες, σύμφωνα με την Πενθέκτη Οικουμενική Σύνοδο, είναι φάρμακα και παιδαγωγικά μέτρα που χρησιμοποιούνται κατά την κρίση του πνευματικού. Δεν είναι νόμοι. Ο Χριστός άλλωστε ήρθε για να αλλάξει το καθεστώς της ιουδαϊκής παράδοσης και ιδιαίτερα της φαρισαϊκής. Και ζητάει την επιδίωξη της εσωτερικής αναπτύξεως. Όχι την αντιμετώπιση του κακού με μια νομική και αστυνομική αντίληψη. Όμως μέσα στη ζωή της Εκκλησίας το ιουδαϊκό φαρισαϊκό πνεύμα έχει εισχωρήσει από πολύ νωρίς. Ο Χριστός λέει ότι πορνεία και άλλα κακά πράγματα έρχονται από την καρδιά του ανθρώπου. Δεν καταδικάζει κανέναν αμαρτωλό. Μόνο τον υποκριτή. Το πνεύμα του Χριστού δεν είναι νομικό, αλλά προσπαθεί να δείξει ποια είναι η ουσία της αμαρτίας. Δεν είναι μια εξωτερική συμπεριφορά. Για παράδειγμα φόνος για τον Χριστό είναι η απόρριψη του άλλου. Συνεπώς στη διδασκαλία του δεν χωράει η “αυτοδικαίωση”. Κανείς δεν μπορεί να λέει εγώ είμαι ενάρετος και να κατηγορεί κάποιον άλλο σαν αμαρτωλό» («Καθημερινή», 6/4/2008).
Διαβάστε επίσης την ωραιότατη συνέντευξη του Μητροπολίτη Διοκλείας Κάλλιστου Γουέαρ, ενός διεθνώς σημαντικού Ορθόδοξου Χριστιανού στοχαστή, πρώην πανεπιστημιακού δασκάλου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και υπεύθυνου για την Ορθόδοξη ενορία της Οξφόρδης. Απαντώντας στο ερώτημα για τη χριστιανική ταυτότητα σε μια Ευρώπη στην οποία όλο και λιγότεροι άνθρωποι αυτοπροσδιορίζονται χριστιανοί, ο κ.Κάλλιστος παρατηρεί: «Όταν κοιτώ την Ευρώπη ως πνευματική οντότητα, και όχι απλώς ως γεωγραφική περιοχή, αυτό που μου φαίνεται ότι έχει ύψιστη σημασία για την ιδέα της Ευρώπης είναι ο σεβασμός στην ελευθερία της συνείδησης, ο σεβασμός για την αξιοπρέπεια του καθενός ανθρώπινου προσώπου. Είναι η ιδέα ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να ακολουθεί την προσωπική του συνείδηση προκειμένου να κάνει τις ηθικές του επιλογές, εφόσον βεβαίως αυτές δεν είναι καταστροφικές για τη ζωή της κοινότητας. Οπότε, ο σεβασμός για την ελευθερία του κάθε προσώπου είναι αυτό που θα θεωρούσα ως το ουσιώδες συστατικό της Ευρώπης σήμερα. Εμείς οι χριστιανοί μπορούμε να συνεργαστούμε άριστα με ανθρώπους που δεν έχουν καμία θρησκευτική πίστη ή που ανήκουν σε άλλες πίστεις, εφόσον μοιραζόμαστε αυτόν τον σεβασμό στην ελευθερία του ανθρώπου» («Καθημερινή», 20/1/2008).
Προσέξτε τη διαφορά λόγου: ο κρυπτο-ολοκληρωτικός θεμελιοκράτης κρίνει, συνωμοσιολογεί και αυτοαναφέρεται· ο ελευθεριακός αναστοχαστικός κατανοεί, ανοίγεται και διαλέγεται. Δεν ξέρω ποιόν προτιμάτε, μαντεύετε όμως ποιόν επιλέγω.
Συντετμημένη εκδοχή του άρθρου αυτού δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 13 Απριλίου 2008
7 σχόλια:
Κύριε Τσούκα συγχαρητήρια για το άρθρο σας! Μακάρι οι φωνές σαν τη δικιά σας να ακουγόταν περισσότερο. Αν δεν υπήρχε σθεναρός αντίλογος στον θρησκευτικό φανατισμό θα είμασταν χειρότερα από το Ιράν. Σήμερα οι φανατικές φωνές που οδηγούν στο δόγμα , τη συντήρηση, αλλά και σε διάφορα μυστικιτικά κανάλια αυξάνονται επικίνδυνα. Αν δεν υπάρχει ορθολογικός αντίλογος με βάση την ελευθερία ύπαρξης του κάθε ενός και τις όποιες δημοκρατικές ελευθερίες έχουμε κατακτήσει, τίποτα δεν θα μας εγγυώταν οτι δεν θα γυρίζαμε προς τα πίσω. Θεωρώ τον εκκλησιαστικό λόγου που κατακρίνεται από τους κύριους παράγοντες της ελληνικής καθυστέρησης σε όλους τους τομείς.
Καλησπέρα κ. Τσούκα,
Η διατύπωση του τελικού συμπεράσματος ' ο κρυπτο-ολοκληρωτικός θεμελιοκράτης κρίνει, συνωμοσιολογεί και αυτοαναφέρεται· ο ελευθεριακός αναστοχαστικός κατανοεί, ανοίγεται και διαλέγεται' διατρέχει - εκτός από τον πνευματικό λόγο - τον πολιτικό δημόσιο λόγο, επικαθορίζει την τυπολογική πολιτική και κοινωνική διαίρεση (προοδευτικός-συντηρητικός) και αποτυπώνει τη σύγχρονη πολιτική - πολιτισμική σύγκρουση. Από τη μία μεριά, η κυριαρχία των μισαλλόδοξων και αλυτρωτικών επιδιώξεων, ο ιδιότυπος απομονωτισμός και η φοβία στην 'παγκοσμιοποίηση', από την άλλη μεριά, ο διαρκής αναστοχασμός για τις σύγχρονες πολλαπλές ταυτότητες, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα και η προσαρμογή στην πολυπολιτισμικότητα. Μαντεύω σε ποια μεριά είμαστε...Μάλλον εκεί που είναι οι λίγοι...
Πριν να εξετασουμε ποιος ειπε τι για το συγκεκριμενο θεμα, ειμαστε υποχρεωμενοι ολοι να απαντησουμε στο ερωτημα, τι παραπανω φερνει, τι παραπανω κατοχυρωνει και τι τελικα επιδιωκει το ΣΕΣ που δεν μπορουν πολιτικος και θρησκευτικος γαμος να εγγυηθουν.
Το προβλημα που θα επρεπε να φωτισουμε πιο πολυ και απο το τι ειπε ο καθε ιεραρχης, ειναι τι ακριβως επιτυγχανει η θεσμοθετηση ενος συμφωνου συμβιωσης που οι αλλοι δυο τροποι δεν μπορουν να εξασφαλισουν.
Αν πραγματι δηλαδη επιλυουν καποια προβληματα σχεσεων των δυο συζυγων που αλλως θα οδηγουσαν σε χωρισμο.
Ομως αυτο που φαινεται να διασφαλιζεται, αρχικα τουλαχιστον, ειναι η αποφυγη γραφειοκρατικων και δικαστικων διαδικασιων για ενα ενδεχομενο διαζυγιο.
Δηλαδη, αν ο συλλογισμος μου ειναι σωστος, βρισκουμε ενα τροπο για πιο ευκολα διαζυγια, ενω αυτο που θα επρεπε να αναζητουμε ειναι πως να κανουμε πιο ευτυχισμενα τα ζευγαρια ωστε στην αγκαλια τους, να απολαμβανουν αγαπη και ζεστασια τα παιδια τους, μεγαλωνοντας σε ενα περιβαλλον γεματο θετικα και οσο το δυνατον λιγοτερα αρνητικα συναισθηματα.
Αν ο καθε ενας απο τους γονιους, με ενα σκισιμο του συμβολαιου του μπορει να εξαφανιστει απο τις ευθυνες που δημιουργει μια οικογενεια, τοτε θα γεμισουμε ακομη περισσοτερο τους νεους μας με συναισθηματικη ανασφαλεια και ανωριμοτητα, που θα αποτελεσει ενα ισχυρο χτυπημα στο μελλοντικο χτισιμο μιας υγιους οικογενειας.
Αυτος ειναι ο φοβος μου, ανεξαρτητα αν θελεις Χαριδημε απο το τι πιστευει η εκκλησια για το ιδιο θεμα.
Η συμβιωση δυο ανθρωπων κατω απο κοινη στεγη, δεν μου φαινεται πως θα πρεπει να μοιαζει σαν συμβαση μισθωσης ακινητου που οποτε κρινει ο καθενας απο τους συμβαλλομενους μπορει να αποχωρει αν κατι παραβιαστει απο την συμβαση!
Δεν μπορω να ειμαι αισιοδοξος για αυτη τη σχεση οταν αντικαταστησουμε την εννοια συζυγοι με τη ψυχρη λεξη συμβαλλομενοι.
Η αποστολη της εκκλησιας ειναι πραγματι να μεταμορφώνει τον κόσμο μέσω της αγάπης (και πολλες φορες ουτε αυτο κανει με επιτυχια), αλλα η μεταμορφωση αυτη δεν επιτυγχανεται διευκολυνοντας τα διαζυγια μεσω της θεσμοθετησης του ΣΕΣ.
Θα προτιμουσα φυσικα οι εκφρασεις των ιεραρχων να ηταν πιο ηπιες για να ειναι και πιο αποτελεσματικες αλλα αυτες οι ακραιες και κατακριτεες φυσικα φωνες για το θεμα, δεν μπορει να εξιδανικευουν και να εξαγνιζουν ενα θεσμο που, κατα την αποψη μου, δεν μπορει να αποδειξει τη χρησιμοτητα του.
απλα πραγματα, ο γαμος επιδοτειται διοτι εχει σκοπο κατα μεγαλο ποσοστο την τεκνοποιια, η συμβιωση καθεαυτην δημιουργει οικονομιες κλιμακας.
τα παιδια που ζουν σε μονογονεικες οικογενειες εχουν στατιστικα μεγαλυτερες πιθανοτητες να ειναι στην αριστερη ουρα της εισοδηματικης κατανομης. το συμφωνο στην ουσια διευκολυνει το σπασιμο των εν δυναμει οικογενειων
αντι για συμφωνα και παρασυμφωνα, δημογραφικη πολιτικη θα αποκτησει αυτος ο τοπος?
Οπως πάντα,χειρουργική ανάλυση,εκλεπτισμένες διατυπώσεις που ανοίγουν νοήματα
(δεν ευλογάω,εχω διαφωνήσει κάθετα με τον Χ.Τσούκα σε άλλες περιπτώσεις)
Keep thinking Dr.Tsoukas
PS
Θα μπορούσε να ήταν κατα Rorty,Ειρωνες και Μεταφυσικοί
Σε γενικές γραμμές η άποψή σας μπορεί να είναι αντικείμενο συζήτησης, αλλά την ολοκληρώνετε με βάση το αποτέλεσμα που θέλετε να έχετε. Για το λόγο αυτό ενώ, εν πρώτοις , φαίνεται σωστή , με μια προσεκτικότερη ανάλυση η κεντρική ιδέα της ελεύθερης επιλογής , μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από τι θα λύσει . Και εξηγούμαι :
Θα θέλαμε να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση ναρκωτικών και να επιτρέψουμε την αγορά κατοχή και χρήση σε όλους τους ενήλικους ?
Θα θέλαμε να υπάρχει ελεύθερη διακίνηση όπλων και να επιτρέψουμε την αγορά κατοχή και χρήση σε όλους τους ενήλικους ?
Ακολουθώντας την κύρια ιδέα της επιχειρηματολογίας σας ( ελεύθερη επιλογή ) θα καταλήγαμε σε μια κοινωνία που θα κολυμπούσε στα ναρκωτικά και θα είχε πιστολίδι σε κάθε γωνία . Αν σας φαίνεται υπερβολικό, αναλογιστείτε τι κατάχρηση γίνεται σε μια αθώα τεχνολογική εφαρμογή όπως το κινητό από την στιγμή που έγινε εύκολα προσιτό στον οποιονδήποτε ( και φυσικά ελεύθερα επιλέξιμο ακόμη και από ανθρώπους που υπερβάλλουν στην χρήση του χωρίς να το χρειάζονται)
Άρα το επιχείρημα της ελεύθερης επιλογής δεν μπορεί να δώσει λύση σε όλα τα θέματα. Προχωρούμε στην επόμενη εναλλακτική που είναι αναγκαστικά η παρεμπόδιση ή η έγκριση ενός μέτρου,νομοθετήματος, ευεργετήματος , προϊόντος κλπ ( Δεν αναφέρομαι στην ιδανική κατάσταση όπου όλα τα μέλη της κοινωνίας είναι ικανά να απορρίψουν και να επιλέξουν συνειδητά, καθότι ούτε γίνεται ούτε θα γίνει ποτέ)
Δίνουμε ένα δικαίωμα σε όλους τους πολίτες. Το θέμα είναι το πως θα το χρησιμοποιήσουν . Το πιο λογικό ( έχοντας υπόψη τον τρόπο σκέψης των πολιτών) είναι ότι θα υπάρξει αυξημένη ζήτηση όχι γιατί το εγκρίνουν , αλλά διότι τους διευκολύνει σε πρακτικά προβλήματα. Για παράδειγμα δεν χρειάζεται η τελετή του γάμου και δεν απαιτείται δημόσια ανακοίνωση με την μορφή δεξίωσης ( άρα λιγότερα έξοδα ). Ένας επιφανειακός εξεταστής θα σταματούσε εκεί θεωρώντας ότι διευκολύνεται η επίλυση τέτοιων θεμάτων αλλά και θα χαίρονταν στην λογική του ότι παρέχει μια επιλογή σε όλους τους υποψηφίους «νεονύμφους» ή «προς-συμβίωση»
Δεν λαμβάνει υπόψη του ότι έτσι αφαιρείται η έννοια της ηθικής δέσμευσης ενώπιων Θεού και ανθρώπων . Η συμβίωση αυτή δεν θα έχει την δύναμη του γάμου άρα δεν θα δένει τους δύο ανθρώπους τόσο ισχυρά όσο ένας κανονικός γάμος , αλλά θα είναι σαν μια συμφωνία 2 συνεταίρων η οποία θα μπορεί να σπάσει οποτεδήποτε με μια οικονομική ( ενδεχομένως ) ρήτρα . Σας αφήνω να αντιληφθείτε το είδος του δεσμού που θα αναπτυχθεί αργότερα μεταξύ γονέων και τέκνων . Ως συνέπεια και η δύναμη της οικογένειας θα μειωθεί αφού αδυνατίζουν οι δεσμοί μεταξύ των μελών της . Η μεσοπρόθεσμη συνεπαγωγή είναι η αποδυνάμωση του ιστού της κοινωνίας
Η ερώτηση είναι απλή : Τα έχουμε σκεφθεί όλα αυτά ως συνεπαγωγές ή το μόνο που έχουμε να παπαγαλίζουμε είναι η ελευθερία της επιλογής ?
Δεν συμφωνώ. Η επιλογή τρόπου συμβίωσης δεν είναι της ίδιας τάξης με αυτή της επιλογής ναρκωτικών. Κατασκευάζετε ρητορικά ένα αχυράνθρωπο για να απαξιώσετε εναλλακτικούς τρόπους συμβίωσης. Προσωπικά πιστεύω στον θρησκευτικό δεσμό του γάμου, αλλά άλλοι συνάνθρωποί μου δεν πιστεύουν. Πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ζουν όπως αυτοί θέλουν και να επιλύονται μερικά διοικητικής φύσεως θέματα. Ο κοινωνικός ιστός δεν αδυνατίζει, απλώς η συμβίωση παίρνει διαφορετικό χαρακτήρα. Ξέρω μερικά ευτυχισμένα ζευγάρια που δεν είναι παντρεμένα αλλά συμβιώνουν επί χρόνια, όπως ξέρω μερικές υποδειγματικές οικογένειες των οποίων οι γονείς δεν είναι παντρεμένοι. Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να έχουν τα ίδια (πάνω κάτω) δικαιώματα που έχω κι εγώ που ζω πιο συμβατικά.
Δημοσίευση σχολίου