Ροκανίζοντας το χρόνο

Όποιος διάβασε τις εξαγγελίες του Προέδρου Ομπάμα για την «πράσινη» ανάπτυξη και την απεξάρτηση της Αμερικής από το πετρέλαιο μάλλον εντυπωσιάστηκε. Φυσικά, αυτές, όπως και όλες οι άλλες εξαγγελίες για την οικονομία, δεν έγιναν στο γόνατο, ούτε για να εντυπωσιασθούν απλώς τα ΜΜΕ. Μήνες πριν αναλάβει πρόεδρος ο Ομπάμα συγκρότησε επιτελείο συμβούλων και εν δυνάμει υπουργών υψηλής ποιότητας, το οποίο άρχισε να επεξεργάζεται προγραμματικές θέσεις για τις πρώτες εκατό μέρες διακυβέρνησης.

Το ελπιδοφόρο είναι ότι η νέα κυβέρνηση στις ΗΠΑ θέτει μακροχρόνιους στόχους για τη χώρα, οι οποίοι κυρίως περιλαμβάνουν την προστασία του περιβάλλοντος, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, και μια νέου τύπου οικονομία η οποία θα παίρνει στα σοβαρά υπόψη τη βιώσιμη ανάπτυξη. Δεν είναι τυχαίο, φυσικά, ότι όλες οι οραματικές προγραμματικές εξαγγελίες του Προέδρου Ομπάμα εκφέρονται σε μια χώρα της οποίας το 80% αισιοδοξεί ότι, με την εκλογή του νέου προέδρου, η χώρα μπαίνει σε μια διαφορετική, καλύτερη πορεία. Και ο νέος πρόεδρος, σερφάροντας στα κύματα αυτής της ελπίδας, χαράζει την πορεία για τη χώρα.

Πόσο διαφορετικά είναι τα πράγματα στη δική μας χώρα! Εδώ, το ίδιο με τους Αμερικανούς ποσοστό Ελλήνων (80%) δηλώνει το ακριβώς αντίθετο: είναι απαισιόδοξο για την πορεία της χώρας. Και, φυσικά, αυτή την εθνική μελαγχολία εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο μια κυβέρνηση πρωτοφανούς διαχειριστικής ανικανότητας, λαϊκιστικής μικρόνοιας, αλλά εκπληκτικής, ωστόσο, ικανότητας παραγωγής σκανδάλων. Η χώρα βρίσκεται στο όριο της οικονομικής χρεοκοπίας, τα νοσοκομεία βουλιάζουν στα χρέη, η εκπαίδευση βρίσκεται σε αναβρασμό, η κάθε είδους εξουσία απο-νομιμοποιείται, η δημόσια τάξη αρχίζει να γίνεται σχήμα λόγου, και η (ανασχηματισμένη) κυβέρνησή μας αποφάσισε ότι είναι προτιμότερο να «διαλέγεται» παρά να κυβερνά, ροκανίζοντας απλώς το χρόνο.

Όχι ότι τα πράγματα είναι καλύτερα στην αξιωματική αντιπολίτευση: ο λόγος της είναι θαμπός, δεν πείθει ούτε εμπνέει, προσπαθεί μυωπικά να αλιεύσει ψήφους δίχως να σκέπτεται ότι το κύριο πρόβλημα για ένα κόμμα εξουσίας δεν είναι τόσο να κερδίσει τις εκλογές (θα συμβεί, αργά ή γρήγορα κι αυτό) όσο να μπορέσει να κυβερνήσει. Τα δύο κόμματα εξουσίας δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται ότι το μείζον πρόβλημα της χώρας αυτή τη στιγμή είναι ότι έχει περιέλθει σε κατάσταση μη κυβερνησιμότητας.

Σε ένα τόσο δυσάρεστο πολιτικό και οικονομικό κλίμα δεν εκπλήσσει ότι οι εθνικοί μας στόχοι, σε αντίθεση με τον οραματικό σχεδιασμό της νέας Αμερικανικής κυβέρνησης, είναι τόσο χαμηλοί, τόσο αμυντικοί, τόσο, τελικά, αρνητικοί. Εμείς δεν μπορούμε να οραματιστούμε την Ελλάδα του 2020 γιατί είμαστε απελπισμένοι με την Ελλάδα του 2009 και, βουτηγμένοι στο τέλμα, μας απασχολεί κυρίως η επιβίωση, όχι ο στρατηγικός σχεδιασμός.

Ρίξτε μια ματιά στην επικαιρότητα και προσέξτε ποιοι είναι οι στόχοι, είτε των κυβερνώντων, είτε των επιμέρους Αρχών: να μην κλείσουν οι δρόμοι από τα τρακτέρ των αγροτών• να μην κλείσουν τα πανεπιστήμια από καταληψίες φοιτητές• να μην καταστρέφονται τα πανεπιστήμια από «μπαχαλάκηδες» και «αντεξουσιαστές» μετά από συλλαλητήρια• να μη χαθεί το πανεπιστημιακό εξάμηνο, έστω κι αν αρκετοί φοιτητές έχασαν πάνω από δύο εβδομάδες και, εκ του νόμου, πρέπει να επαναλάβουν το εξάμηνο• να μην στερηθούν τα νοσοκομεία υγειονομικό υλικό, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν πληρώσει τους προμηθευτές τους εδώ και κάτι χρόνια…• να μην …Στην Ελλάδα δεν έχουμε πιο φιλόδοξους στόχους από το να αποτρέψουμε την κατάρρευση του αυτονόητου – να είναι οι δρόμοι ανοιχτοί, να λειτουργούν τα πανεπιστήμια και τα νοσοκομεία, να εφαρμόζεται ο νόμος…

Αυτός ο αμυντισμός δείχνει και το μέτρο της απόστασής μας από τον ανεπτυγμένο κόσμο. Ξοδεύουμε τεράστια ενέργεια για το αυτονόητο, οι δημόσιες συζητήσεις μας μετατοπίζονται από κρίση σε κρίση, στο δημόσιο λόγο δεν μένει χώρος για το οραματικό, το στρατηγικό, το ρηξικέλευθο. Κι όταν αυτό παρουσιάζεται, το γειώνουμε στην άθλια πραγματικότητα που μας περιβάλλει – το προσαρμόζουμε στα μέτρα μας. Δεν μπορούμε να φανταστούμε ρεαλιστικά ότι τα πράγματα θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Το «μέλλον» ως έννοια έχει συρρικνωθεί στον ορίζοντα των αλλεπάλληλων δημοσκοπήσεων και των συχνών εκλογικών αναμετρήσεων.

Ποια «πράσινη» ανάπτυξη να σχεδιάσουμε τη στιγμή που είμαστε στα όρια της οικονομικής χρεοκοπίας; Τι είδους στρατηγικό σχεδιασμό να κάνει η ΔΕΗ, προκειμένου να συμβάλει καθοριστικά στην «πράσινη» ανάπτυξη, όταν η ηγεσία της είναι μονίμως στο στόχαστρο των λαϊκιστικών ΜΜΕ και των δημαγωγών πολιτικών; Τι μακροχρόνιο ορίζοντα να έχουν οι γενικοί γραμματείς υπουργείων και επικεφαλής ΔΕΚΟ όταν παύονται την επομένη ενός ανασχηματισμού; Πώς να μπορέσουμε να σκεφτούμε συγκροτημένα για το μέλλον όταν το παρόν κυριαρχείται από κοινωνικές συγκρούσεις μιας κατακερματισμένης κοινωνίας, στην οποία η κύρια μέριμνα των κοινωνικών ομάδων είναι ο σώζων εαυτόν σωθήτω; Πώς να σκεφτούν στρατηγικά και να δράσουν προγραμματικά Αρχές των οποίων η εξουσία αμφισβητείται διαρκώς; Πώς να λειτουργήσουν οι θεσμοί όταν δεν περιβάλλονται από (ή δεν αποσπούν την) κοινωνική εμπιστοσύνη;

Η Αμερική μπορεί να ελπίζει και να αισιοδοξεί γιατί, παρά τα προβλήματά της, υπάρχει μια ζωντανή κοινωνία πολιτών, μια ιστορικά εμπεδωμένη εμπιστοσύνη σε δημόσιους θεσμούς, και ένα πολιτικό σύστημα που, παρά τη σχετική απόστασή του από την κοινωνία, καταφέρνει να μη δεν λειτουργεί αυτιστικά – ξεπηδά ενίοτε από τα σπλάχνα του ένας αουτσάιντερ, ο οποίος εκφράζει τον πόθο για αλλαγή και διαμορφώνει συγχρόνως τη θεματική της αλλαγής. Ενώ το δικό μας πολιτικό σύστημα, χρονίως αυτο-εξυπηρετικό, αποκομμένο από τις έγνοιες της κοινωνίας, ανακυκλώνει το συνήθως χαμηλής ποιότητας προσωπικό των σκουριασμένων κομματικών σωλήνων και αναδεικνύει στην κορυφή καταφανώς ανεπαρκείς ανθρώπους, μόνο και μόνο γιατί έτυχε να έχουν το σωστό επώνυμο. Δεν ελπίζουμε τίποτα, ροκανίζουμε το χρόνο.