Τέλος εποχής

Έχω πάψει, εδώ και δύο χρόνια, να είμαι πελάτης του ΟΤΕ. Δεν είμαι, φυσικά, ο μόνος: 360.000 πελάτες εγκατέλειψαν τον ΟΤΕ μόνο το 2007! Ο ΟΤΕ εξακολουθεί, βέβαια, να είναι γίγαντας, αλλά συρρικνώνεται: από 97% το 2002, το μερίδιό του έπεσε στο 82% το 2006 - και εξακολουθεί να πέφτει. Στις τηλεπικοινωνίες σήμερα υπάρχουν πολλές επιλογές. Μπορεί να μεγαλώσαμε με τον ΟΤΕ, αλλά δεν τον παντρευτήκαμε κιόλας!

Ο ΟΤΕ, ωστόσο, είναι στρατηγικός παίκτης στην τηλεπικοινωνιακή αγορά και οι ενέργειές του έχουν ισχυρό αντίκτυπο. Αν η Ελλάδα έπεσε στον Δείκτη Δικτυακής Ετοιμότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ από την 34^η θέση που βρισκόταν το 2003 στην 56^η το 2008 (πιο κάτω από την Τουρκία και την Τυνησία)· αν η διείσδυση της ευρυζωνικότητας βρίσκεται στο 9%, έναντι 20% του μέσου όρου στον ΟΟΣΑ (26^η από 30 χώρες)· κι αν οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, παρά την πτώση τιμών, είναι από τις ακριβότερες στην ΕΕ, ο ΟΤΕ έχει συμβάλλει ιδιαίτερα σε αυτά τα κατορθώματα. Για να παραφράσω την προσφυή ρήση του Αλέκου Παπαδόπουλου, ό,τι ελέγχει το ελλαδικό κράτος δεν υπηρετεί απαραίτητα το δημόσιο συμφέρον.

Αυτοί που θρηνούν σήμερα για τη συνδιοίκηση του ΟΤΕ με τη DT, ουδέποτε εκδήλωσαν τη δυσαρέσκειά τους για την εικοσιπενταετή συνδιοίκηση με τα συνδικάτα. Από το 1982, η χρονιά που ο κ.Αρσένης «κοινωνικοποίησε» τις ΔΕΚΟ, τα συνδικάτα κατέστησαν ο σταθερός πόλος εξουσίας σε ένα σκηνικό πρόσκαιρων, πολιτικά διορισμένων και, γι αυτό, συνήθως αδύναμων διοικήσεων. Τώρα τα χάνουν όλα: ευκαιρίες για ρουσφέτια, πολιτική επιρροή, μίζες. Η Siemens θα λυπηθεί ιδιαίτερα.

Όσοι στο ΠΑΣΟΚ διερωτώνται γιατί η κυβέρνηση πουλάει σήμερα τον ΟΤΕ, βολικά ξεχνάνε ότι η αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή είχε συμπεριληφθεί στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σημίτη το 2001. Ο σχετικός προβληματισμός υπήρχε από τότε, δεν είναι καινούριος. Το νέο στοιχείο σήμερα είναι η απροσδόκητη εξαγορά του 20% του οργανισμού από τη MIG, και το δυναμικό στρατηγικό παίγνιο που αυτή δημιούργησε. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο υπερτίμημα από την παραχώρηση της διοίκησης του ΟΤΕ στη DT το εισπράττει, στην ουσία, η MIG και όχι το ελληνικό κράτος, δείχνει για μια ακόμη φορά ότι το ελλαδικό πολιτικό σύστημα είναι ανίκανο να προσθέσει αξία στους δημόσιους οργανισμούς.

Η προσφιλής τακτική των κυβερνήσεων και των δύο κομμάτων εξουσίας είναι οι σταδιακές μετοχοποιήσεις μεγάλων ΔΕΚΟ, κυρίως γιατί έτσι μειώνονται οι αντιδράσεις και, άρα, ελαχιστοποιείται το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση. Πρόκειται για υποβέλτιστη τακτική που αποβλέπει σε βραχυπρόθεσμα οφέλη, δίχως στρατηγικό σχεδιασμό. Αν σταδιακά πουλάς μικρά κομματάκια των ΔΕΚΟ περνάς πιο εύκολα την αλλαγή ιδιοκτησίας στις οργανωμένες ομάδες συμφερόντων που σε αντιπολιτεύονται, αλλά μειώνεις το υπερτίμημα που θα έπαιρνες αν πουλούσες ένα μεγάλο πακέτο μαζί με τον διευθυντικό έλεγχο. Ο διευθυντικός έλεγχος μιας εταιρίας συνιστά σημαντικό τμήμα της συνολικής της αξίας. Σχετικές μελέτες αναφέρουν ότι η διαφορά τιμών πώλησης ατομικών μετοχών και πώλησης πακέτων μετοχών συν τον διευθυντικό έλεγχο ανέρχεται στο 14%. Η κατοχή του διευθυντικού ελέγχου αποφέρει σημαντικά οφέλη στον φορέα του [1].

Η ειρωνεία είναι ότι όσοι σήμερα δικαιολογημένα επικρίνουν τον κ.Αλογοσκούφη για την απώλεια του υπερτιμήματος από την πώληση του ΟΤΕ είναι συνήθως οι ίδιοι που, με τις ακραίες αντιδράσεις τους, αυξάνουν το πολιτικό κόστος για την όποια κυβέρνηση θελήσει να πουλήσει ένα μεγάλο πακέτο μετοχών συν τον διευθυντικό έλεγχο μιας ΔΕΚΟ (όπως συνέβη με τον ΟΤΕ το 1993, αλλά και το 2006) και, άρα, ωθούν τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών στην «ασφαλέστερη, πλην υποβέλτιστη, τακτική των πολλών μικρών μετοχοποιήσεων, την οποία μετά επικρίνουν!

Βέβαια, τα ίδια και χειρότερα έκαναν και οι κκ.Καραμανλής και Αλογοσκούφης όταν ήταν στην αντιπολίτευση, κι αυτό είναι το δράμα της πολιτικής στην Ελλάδα: σε ένα πολωμένο, λαϊκιστικό σύστημα, ο πολιτικός ανταγωνισμός αυξάνει υπέρμετρα το πολιτικό κόστος των οικονομικών αποφάσεων για την κυβέρνηση, με συνέπεια να υιοθετούνται τακτικές βραχυπρόθεσμης απόδοσης, οι οποίες, όμως, μακροπρόθεσμα, μειώνουν τη συνολική αξία των δημόσιων οργανισμών. Ακόμη χειρότερα, ο πολιτικός ανταγωνισμός καταλήγει σε λασπομαχία: μείζονες αποφάσεις των ΔΕΚΟ πολιτικοποιούνται και εκπίπτουν σε φθηνή σκανδαλολογία, με συνέπεια η ποιότητα του πολιτικού λόγου να απομειώνεται και οι θεσμοί να ευτελίζονται. Οι απειλές των κκ.Παπανδρέου και Πάγκαλου σήμερα διαιωνίζουν το μοτίβο απειλών που συστηματικά εκστόμιζαν οι κκ.Καραμανλής και Έβερτ όταν ήταν στην αντιπολίτευση.

Αν οι χειρισμοί του κ.Αλογοσκούφη σας δημιούργησαν εύλογες επιφυλάξεις για τη συμφωνία ελληνικού κράτος-DT, μια μικρή είδηση και μια φωτογραφία πιθανόν να τις άρουν. Η είδηση: «Χθες λόγω των καταλήψεων στο μέγαρο του ΟΤΕ, ο πρόεδρος του οργανισμού κ.Βουρλούμης εργάσθηκε σε γραφείο της Cosmote […]» («Καθημερινή», 27/3/2008)! Η φωτογραφία είναι ακόμη πιο εύγλωττη («Ελευθεροτυπία», 22/3/2008): Το γραφείο του προέδρου της ΔΕΗ έχει καταληφθεί, για πολλοστή φορά, από ένα τσούρμο συνδικαλιστών, αν και αυτή τη φορά, πρέπει να πούμε, χωρίς την εμψυχωτική συμπαράσταση της βουλευτού του ΠΑΣΟΚ κυρίας Ξενογιαννακοπούλου και του προέδρου του «Συνασπισμού» κ.Τσίπρα. Όρθιος ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ωρύεται, απευθυνόμενος στον πρόεδρο της ΔΕΗ. Ο τελευταίος τον κοιτάζει στωικά, με σταυρωμένα τα χέρια, αναλογιζόμενος πιθανώς που έμπλεξε ο άνθρωπος. Πανδαιμόνιο! Προσέξτε το συμβολισμό: το γραφείο του προέδρου της ΔΕΗ δεν είναι τόσο το στρατηγείο της επιχείρησης, όσο προέκταση χαοτικής συνδικαλιστικής συνέλευσης!

Δυο εικόνες από τις δύο μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις, εισηγμένες σε διεθνή χρηματιστήρια. Δυο εικόνες από την ανομία, την ανευθυνότητα και την ασυναρτησία που μαστίζουν τη σημερινή Ελλάδα. Ευτυχώς τελειώνουν (έστω και με τον βαλκανικό τρόπο που τελειώνουν)!

Παραπομπές

[1] βλ. Dyck, Al. & L. Zingales (2004) Private benefits of control: An international comparison, Journal of Finance, 59/2, 537-600. Βλέπε επίσης, Georganas, S. & M. Zähringer (2008), How to sell a company? Information revelation through partial IPO, αδημοσίευτη εργασία

Συντετμημένη εκδοχή του άρθρου αυτού δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 1 Ιουνίου 2008