Κυριακή 1 Ιουνίου 2008

Τέλος εποχής


Έχω πάψει, εδώ και δύο χρόνια, να είμαι πελάτης του ΟΤΕ. Δεν είμαι, φυσικά, ο μόνος: 360.000 πελάτες εγκατέλειψαν τον ΟΤΕ μόνο το 2007! Ο ΟΤΕ εξακολουθεί, βέβαια, να είναι γίγαντας, αλλά συρρικνώνεται: από 97% το 2002, το μερίδιό του έπεσε στο 82% το 2006 - και εξακολουθεί να πέφτει. Στις τηλεπικοινωνίες σήμερα υπάρχουν πολλές επιλογές. Μπορεί να μεγαλώσαμε με τον ΟΤΕ, αλλά δεν τον παντρευτήκαμε κιόλας!

Ο ΟΤΕ, ωστόσο, είναι στρατηγικός παίκτης στην τηλεπικοινωνιακή αγορά και οι ενέργειές του έχουν ισχυρό αντίκτυπο. Αν η Ελλάδα έπεσε στον Δείκτη Δικτυακής Ετοιμότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ από την 34η θέση που βρισκόταν το 2003 στην 56η το 2008 (πιο κάτω από την Τουρκία και την Τυνησία)· αν η διείσδυση της ευρυζωνικότητας βρίσκεται στο 9%, έναντι 20% του μέσου όρου στον ΟΟΣΑ (26η από 30 χώρες)· κι αν οι τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, παρά την πτώση τιμών, είναι από τις ακριβότερες στην ΕΕ, ο ΟΤΕ έχει συμβάλλει ιδιαίτερα σε αυτά τα κατορθώματα. Για να παραφράσω την προσφυή ρήση του Αλέκου Παπαδόπουλου, ό,τι ελέγχει το ελλαδικό κράτος δεν υπηρετεί απαραίτητα το δημόσιο συμφέρον.

Αυτοί που θρηνούν σήμερα για τη συνδιοίκηση του ΟΤΕ με τη DT, ουδέποτε εκδήλωσαν τη δυσαρέσκειά τους για την εικοσιπενταετή συνδιοίκηση με τα συνδικάτα. Από το 1982, η χρονιά που ο κ.Αρσένης «κοινωνικοποίησε» τις ΔΕΚΟ, τα συνδικάτα κατέστησαν ο σταθερός πόλος εξουσίας σε ένα σκηνικό πρόσκαιρων, πολιτικά διορισμένων και, γι αυτό, συνήθως αδύναμων διοικήσεων. Τώρα τα χάνουν όλα: ευκαιρίες για ρουσφέτια, πολιτική επιρροή, μίζες. Η Siemens θα λυπηθεί ιδιαίτερα.

Όσοι στο ΠΑΣΟΚ διερωτώνται γιατί η κυβέρνηση πουλάει σήμερα τον ΟΤΕ, βολικά ξεχνάνε ότι η αναζήτηση στρατηγικού επενδυτή είχε συμπεριληφθεί στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Σημίτη το 2001. Ο σχετικός προβληματισμός υπήρχε από τότε, δεν είναι καινούριος. Το νέο στοιχείο σήμερα είναι η απροσδόκητη εξαγορά του 20% του οργανισμού από τη MIG, και το δυναμικό στρατηγικό παίγνιο που αυτή δημιούργησε. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο υπερτίμημα από την παραχώρηση της διοίκησης του ΟΤΕ στη DT το εισπράττει, στην ουσία, η MIG και όχι το ελληνικό κράτος, δείχνει για μια ακόμη φορά ότι το ελλαδικό πολιτικό σύστημα είναι ανίκανο να προσθέσει αξία στους δημόσιους οργανισμούς.

Η προσφιλής τακτική των κυβερνήσεων και των δύο κομμάτων εξουσίας είναι οι σταδιακές μετοχοποιήσεις μεγάλων ΔΕΚΟ, κυρίως γιατί έτσι μειώνονται οι αντιδράσεις και, άρα, ελαχιστοποιείται το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση. Πρόκειται για υποβέλτιστη τακτική που αποβλέπει σε βραχυπρόθεσμα οφέλη, δίχως στρατηγικό σχεδιασμό. Αν σταδιακά πουλάς μικρά κομματάκια των ΔΕΚΟ περνάς πιο εύκολα την αλλαγή ιδιοκτησίας στις οργανωμένες ομάδες συμφερόντων που σε αντιπολιτεύονται, αλλά μειώνεις το υπερτίμημα που θα έπαιρνες αν πουλούσες ένα μεγάλο πακέτο μαζί με τον διευθυντικό έλεγχο. Ο διευθυντικός έλεγχος μιας εταιρίας συνιστά σημαντικό τμήμα της συνολικής της αξίας. Σχετικές μελέτες αναφέρουν ότι η διαφορά τιμών πώλησης ατομικών μετοχών και πώλησης πακέτων μετοχών συν τον διευθυντικό έλεγχο ανέρχεται στο 14%. Η κατοχή του διευθυντικού ελέγχου αποφέρει σημαντικά οφέλη στον φορέα του [1].

Η ειρωνεία είναι ότι όσοι σήμερα δικαιολογημένα επικρίνουν τον κ.Αλογοσκούφη για την απώλεια του υπερτιμήματος από την πώληση του ΟΤΕ είναι συνήθως οι ίδιοι που, με τις ακραίες αντιδράσεις τους, αυξάνουν το πολιτικό κόστος για την όποια κυβέρνηση θελήσει να πουλήσει ένα μεγάλο πακέτο μετοχών συν τον διευθυντικό έλεγχο μιας ΔΕΚΟ (όπως συνέβη με τον ΟΤΕ το 1993, αλλά και το 2006) και, άρα, ωθούν τον εκάστοτε υπουργό Οικονομικών στην «ασφαλέστερη, πλην υποβέλτιστη, τακτική των πολλών μικρών μετοχοποιήσεων, την οποία μετά επικρίνουν!

Βέβαια, τα ίδια και χειρότερα έκαναν και οι κκ.Καραμανλής και Αλογοσκούφης όταν ήταν στην αντιπολίτευση, κι αυτό είναι το δράμα της πολιτικής στην Ελλάδα: σε ένα πολωμένο, λαϊκιστικό σύστημα, ο πολιτικός ανταγωνισμός αυξάνει υπέρμετρα το πολιτικό κόστος των οικονομικών αποφάσεων για την κυβέρνηση, με συνέπεια να υιοθετούνται τακτικές βραχυπρόθεσμης απόδοσης, οι οποίες, όμως, μακροπρόθεσμα, μειώνουν τη συνολική αξία των δημόσιων οργανισμών. Ακόμη χειρότερα, ο πολιτικός ανταγωνισμός καταλήγει σε λασπομαχία: μείζονες αποφάσεις των ΔΕΚΟ πολιτικοποιούνται και εκπίπτουν σε φθηνή σκανδαλολογία, με συνέπεια η ποιότητα του πολιτικού λόγου να απομειώνεται και οι θεσμοί να ευτελίζονται. Οι απειλές των κκ.Παπανδρέου και Πάγκαλου σήμερα διαιωνίζουν το μοτίβο απειλών που συστηματικά εκστόμιζαν οι κκ.Καραμανλής και Έβερτ όταν ήταν στην αντιπολίτευση.

Αν οι χειρισμοί του κ.Αλογοσκούφη σας δημιούργησαν εύλογες επιφυλάξεις για τη συμφωνία ελληνικού κράτος-DT, μια μικρή είδηση και μια φωτογραφία πιθανόν να τις άρουν. Η είδηση: «Χθες λόγω των καταλήψεων στο μέγαρο του ΟΤΕ, ο πρόεδρος του οργανισμού κ.Βουρλούμης εργάσθηκε σε γραφείο της Cosmote […]» («Καθημερινή», 27/3/2008)! Η φωτογραφία είναι ακόμη πιο εύγλωττη («Ελευθεροτυπία», 22/3/2008): Το γραφείο του προέδρου της ΔΕΗ έχει καταληφθεί, για πολλοστή φορά, από ένα τσούρμο συνδικαλιστών, αν και αυτή τη φορά, πρέπει να πούμε, χωρίς την εμψυχωτική συμπαράσταση της βουλευτού του ΠΑΣΟΚ κυρίας Ξενογιαννακοπούλου και του προέδρου του «Συνασπισμού» κ.Τσίπρα. Όρθιος ο πρόεδρος της ΓΕΝΟΠ ωρύεται, απευθυνόμενος στον πρόεδρο της ΔΕΗ. Ο τελευταίος τον κοιτάζει στωικά, με σταυρωμένα τα χέρια, αναλογιζόμενος πιθανώς που έμπλεξε ο άνθρωπος. Πανδαιμόνιο! Προσέξτε το συμβολισμό: το γραφείο του προέδρου της ΔΕΗ δεν είναι τόσο το στρατηγείο της επιχείρησης, όσο προέκταση χαοτικής συνδικαλιστικής συνέλευσης!

Δυο εικόνες από τις δύο μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρήσεις, εισηγμένες σε διεθνή χρηματιστήρια. Δυο εικόνες από την ανομία, την ανευθυνότητα και την ασυναρτησία που μαστίζουν τη σημερινή Ελλάδα. Ευτυχώς τελειώνουν (έστω και με τον βαλκανικό τρόπο που τελειώνουν)!

Παραπομπές

[1] βλ. Dyck, Al. & L. Zingales (2004) Private benefits of control: An international comparison, Journal of Finance, 59/2, 537-600. Βλέπε επίσης, Georganas, S. & M. Zähringer (2008), How to sell a company? Information revelation through partial IPO, αδημοσίευτη εργασία

Συντετμημένη εκδοχή του άρθρου αυτού δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή, 1 Ιουνίου 2008

3 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Onomazomai Junior kai eimai 15 xronon. Dimiourgisa ena site me thema tin epikairotita mesa apo ta matia enos paidiou... Tha ta leo ola exo apo ta dontia xoris fovo kai pathos...gia na deite to site kante klik sto onoma mou(Junior) stin arxi tou sxoliou...Perimeno ipostirixi... thnx!

Ανώνυμος είπε...

Είμαι τυχερός. Ταξιδεύω. Ταξιδεύω πολύ συχνά στο εξωτερικό. Τα ταξίδια μου έδιναν πολύ μεγάλη χαρά. Αλλά τελευταία αρχίζω και μελαγχολώ. Βλέπω τους δρόμους, τις πλατείες, τη συμπεριφορά, Έχω πατήσει τα 30 και συνειδητοποιώ ότι δεν ξέρω πως ει ναι να ζεις σε μια πολιτισμένη χώρα. Πως είναι να σέβεται ο ένας τον άλλο. Πως είναι να διασχίζεις το δρόμο χωρίς τα αυτοκίνητα -παρά το γεγονός ότι έχει πράσινο σηματοδότη για τους πεζούς- να σε αγνοούν.. Πως είναι να μην κορνάρει ο απο πίσω σου πριν ανάψει το πράσινο... Πως είναι ο ταξιτζής να μην σου μιλά στον ενικό, να μην καπνίζει...Πως ειναι σε μια χώρα που να λειτουργούν οι θεσμοί. Και η κοινωνία να έχει εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Κύριε καθηγητά, είδατε τι έγινε στη Λευκίμη στην Κέρκυρα με το ΧΥΤΑ; Για το θέμα έχει λάβει οριστική απόφαση το Συμβούλιο της Επικρατείας και όμως εκεί στο όνομα της δημοκρατίας κάποιοι κάνουν ότι τους καπνίσει. Κύριε καθηγητά, βλέπεται τι γίνεται στα πανεπιστήμια; Πριν απο χρόνια θα έλεγε κανείς οτι η κατάσταση δεν πάει άλλο. Σήμερα τι να πεί; Πικρή σιωπή. Το "δεν πάει άλλο" έχει καταρριφθεί απο καιρό. Καθημερινά, ολοένα και χαμηλότερα, στο όνομα της δημοκρατίας. Η χώρα καταρρέει. Το αεροσκάφος το πιλοτάρει 5χρονο αγόρι και οι επιβάτες δεν βγάζουν άχνα. Αλήθεια πιστεύεται ότι ο ανεξέλεγκτος πιτσιρικάς θα το προσγειώσει; Αλήθεια πιστεύεται ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει;

I. M. είπε...

Κύριε Καθηγητά,
Πιστεύω ότι περιγράψατε με τον πιο επιτυχημένο τρόπο, την επιχειρηματική συμφωνία μεταξύ ελληνικού δημοσίου και DT.
Δώσατε με άκρως μεστό τρόπο μια ιστορική αναδρομή, δώσατε την επιχειρηαμτική μεριά της συμφωνίας και περιγράψατε επιγραμματικά αλλά και πληρέστατα, το περιβάλλον μέσα στο οποίο έγινε αυτή η συμφωνία.

Η ιστορική αναδρομή αποδεικνύει την προχειρότητα του σχεδιασμού από τις κυβερνήσεις, καθώς και τον υπέρμετρο φόβο που τρέφουν για το πολιτικό κόστος. Η περιγραφή της επιχειρηματικής μεριάς της συμφωνίας, δείχνει περίτρανα το πόσο ελάχιστα κερδοφόρος έως επιζήμια ήταν η συμφωνία. Τέλος, το επιχειρηματικό περιβάλλον, που διαμορφώνεται από τους συνδικαλιστές και την οξύτητα τις αντιπολιτευτικής κριτικής, δείχνει περίτρανα ότι ακόμα και αν θέλει το κράτος να δράσει ως επιχειρηματίας, δεν είναι εύκολο.

Όμως, όλα αυτά τα κομμάτια του puzzle αυτής της συμφωνίας δεν είναι τίποτα άλλο από ακόμη μια απόδειξη της παθογένειας του πολιτικού μας συστήματος και επιπλέον απόδειξη της επικινδυνότητας των κυβερνήσεων.

Το ερώτημα που θα σας βάλω είναι ποια είναι τελικά η πηγή του προβλήματος και μαζί η πηγή όλων αυτών των λανθασμένων αποφάσεων?
Όταν έχεις ένα καταξιωμένο επιστήμονα στο τιμόνι του υπουργείου και δίπλα του σοβαρούς συμβούλους…δεν πρέπει να περιμένεις και τα ανάλογα αποτελέσματα?