Η αμοραλιστική νομενκλατούρα

Δεν χρειάζεται να έχει διαβάσει κανείς τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη για να καταλάβει τη βαρύνουσα σημασία που έχει ο χαρακτήρας των ηγετών στην πολιτική. Είναι κοινή λογική. Ο χαρακτήρας είναι σημαντική προϋπόθεση της πολιτικής ηγεσίας γιατί η πολιτική διαπερνάται από αβεβαιότητα και αλληλοσυγκρουόμενες προτεραιότητες. Η κρίση του λήπτη αποφάσεων είναι το σημαντικότερο εργαλείο διαμόρφωσης πολιτικής, και η κρίση είναι συνάρτηση, κυρίως, του χαρακτήρα. Ο άπληστος ή υπέρμετρα φιλόδοξος ηγέτης λ.χ. καθιστά τις επιθυμίες του το μέτρο των αποφάσεών του, χωρίς να πολυενδιαφέρεται για τη νομιμότητα, τη συλλογικότητα, ή για τις επιθυμίες των άλλων ανθρώπων. Στην κορυφή των προτεραιοτήτων του είναι το συμφέρον του (προσωπικό, συντεχνιακό, ή κομματικό), όχι το κοινό καλό.

Το θέμα που δημιουργήθηκε σχετικά με το συνταγματικό κώλυμα της υπερνομάρχου Αθηνών-Πειραιώς κυρίας Φ. Γεννηματά να κατέλθει υποψήφια βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ είναι περισσότερο σημαντική απ΄ ότι νομίζουμε. Προδίδει κάτι από το χαρακτήρα της κυρίας αλλά και του προέδρου του ΠΑΣΟΚ κ. Γ. Παπανδρέου. Ως γνωστόν, το συνταγματικό κώλυμα της υπερνομάρχου δεν θεωρήθηκε εμπόδιο, ούτε από την ίδια ούτε από τον αρχηγό της, για την είσοδό της στο Κοινοβούλιο, εξασφαλίζοντας μάλιστα την πρώτη θέση στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας του κόμματός της!

Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι ο Αρειος Πάγος κακώς δεν ακολούθησε την παράδοση της μη εξέτασης κωλυμάτων αυτού του τύπου (αν και τυπικά είναι στη δικαιοδοσία του), η πράξη παραμένει: η κυρία Γεννηματά και το κόμμα της γράφουν στα παλιά τους τα παπούτσια το άρθρο 56 του Συντάγματος, το οποίο με απόλυτη σαφήνεια απαγορεύει σε νομάρχες να κατέρχονται υποψήφιοι στις βουλευτικές εκλογές. Η διατύπωση του άρθρου 56 δεν αφήνει περιθώρια για ερμηνευτικές λοβιτούρες: «Τα ανώτερα αιρετά μονοπρόσωπα όργανα των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεύτερου βαθμού δεν μπορούν να ανακηρυχθούν υποψήφιοι ούτε να εκλεγούν βουλευτές κατά τη διάρκεια της θητείας για την οποία εξελέγησαν, ακόμη κι αν παραιτηθούν». Η κυρία Γεννηματά και το κόμμα της δυστυχώς δεν νοιώθουν να περιορίζονται από το Σύνταγμα και δεν διστάζουν να το παρακάμπτουν.

Διατείνονται ότι αν η υποψηφιότητά της ήταν παράνομη, αυτό θα έπρεπε να διαπιστωθεί εκ των υστέρων από το Εκλογοδικείο, μετά από ένσταση. Η αμετροεπής κυρία Γεννηματά δεν αντιλαμβάνεται ότι η ηθική διάσταση μιας πράξης είναι ανεξάρτητη από τη νομική. Ακόμα κι αν δεν με καταγγείλει κανείς ή ουδέποτε περιέλθει σε κοινή γνώση ότι δωροδοκούμαι, δεν παύω να είμαι ένας διεφθαρμένος υπάλληλος. Η κυρία Γεννηματά, παιδί του κομματικού σωλήνα και αδιευκρίνιστων λοιπών προσόντων, πλην της ιδιότητας της κόρης του αείμνηστου Γιώργου Γεννηματά, δεν διαθέτει την απαραίτητη ηθική οξύνοια που λογικά απαιτείται από ένα μέλος του Εθνικού Κοινοβουλίου. Ήθελε να εκπροσωπήσει τους συμπολίτες της στον Οίκο τη Δημοκρατίας, μη διστάζοντας (και ουδέποτε κοκκινίζοντας!) να αντιμετωπίσει με περιφρόνηση την ανώτατη καταστατική αρχή της Δημοκρατίας μας (το Σύνταγμα) και τους θεσμούς της (τον Αρειο Πάγο). Δεν αντιλαμβάνεται καν τα παράδοξα που έτσι δημιουργούνται και τη μειωμένη συμβολική ισχύ που συνεπάγονται για τον φορέα τους.

Ο άμετρος εγωκεντρισμός της κυρίας Γεννηματά δεν είναι, φυσικά, τυχαίος. Καλλιεργήθηκε μετέχοντας η ίδια σε ένα σύστημα εξουσίας το οποίο συχνά τύφλωνε τα μέλη του να νομίζουν ότι η κατοχή της εξουσίας αίρει τους περιορισμούς που αντιμετωπίζουν όλοι οι πολίτες σε ένα κράτος δικαίου. Στη θρασύτατη στάση της κυρίας Γεννηματά και του κόμματός της, μετά την απόρριψη της υποψηφιότητάς της από τον Αρειο Πάγο («αδίστακτη Δεξιά», «δικαστικό πραξικόπημα»), καθρεφτίζεται η στάση μιας νομενκλατούρας που έμαθε, στην εικοσαετία που άσκησε εξουσία, να θεωρεί τον εαυτό της πάνω από τους νόμους ή, όπου μπορεί, να προσαρμόζει τους νόμους στα μέτρα της.

Πέρυσι αποκαλύφθηκε ότι η κυρία Γεννηματά ήταν, νομίμως παρακαλώ, διπλοθεσίτισα: εισέπραττε και τον διόλου ευκαταφρόνητο μισθό του υπερνομάρχη (συν αυτόν του προέδρου της ΕΝΑΕ) και το μισθό της ως υπαλλήλου της Εθνικής Τράπεζας, στην οποία προσελήφθη στα μέσα της δεκαετίας του 1980 με αναμφίβολα αξιοκρατικές διαδικασίες. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: μέλη της ευρύτερης οικογένειας της κυρίας Γεννηματά τυχαίνει να απασχολούνται, με διάφορες ιδιότητες, στην υπερνομαρχία Αθηνών-Πειραιώς. Πιθανότατα, η ευαίσθητη εθνικά θέση του υπερνομάρχη επιβάλλει συνεργάτες τόσον απολύτου εμπιστοσύνης που μόνον οι ελληνικές οικογένειες ξέρουν να παρέχουν!

Πέρυσι πάλι, η κυρία Γεννηματά κατήγγειλε βροντωδώς τη δήθεν καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του νομάρχη Πειραιώς κ. Γ. Μίχα από την αστυνομία του αεροδρομίου των Βρυξελλών, όταν ο κ.Μίχας, υπηρετώντας με απαράμιλλη αφοσίωση την κυρία, συμπεριφέρθηκε σκαιά σε υπαλλήλους του αεροδρομίου αναζητώντας τη βαλίτσα της και αυτοί κάλεσαν την αστυνομία του αεροδρομίου! Στο πρόσωπο του αφοσιωμένου κ.Μίχα, η κυρία Γεννηματά ανακάλυψε έναν πανευρωπαϊκού διαμετρήματος υπερασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (Ισως θυμάστε την τηλεοπτική σκηνή: ο κ.Μίχας να επιδεικνύει τις χειροπέδες του στις κάμερες προκειμένου να απαθανατισθούν οι αντιστασιακές του πράξεις στην καρδιά του ευρωπαϊκού καπιταλισμού!). Είπαμε: για τη νομενκλατούρα δεν υπάρχουν περιορισμοί· οι επιθυμίες των μελών της πρέπει να ικανοποιούνται πάραυτα. Αντιλαμβάνεστε τώρα ότι για τις άπληστες μετριότητες της εγχώριας νομενκλατούρας («πράσινης» και «γαλάζιας» να μην παρεξηγηθώ), οι υψηλής πολιτικής χαρακτηρισμοί («ανθρώπινα δικαιώματα», «τρομοϋστερία», «αδίστακτη Δεξιά», «δικαστικό πραξικόπημα») συνήθως αποκρύπτουν τα ευτελή κίνητρα της χαμηλής πολιτικής.

Και ο κ.Παπανδρέου, ο υποτίθεται ανανεωτικός ηγέτης ενός κατ΄ όνομα σοσιαλδημοκρατικού κόμματος και εν δυνάμει πρωθυπουργός; Ο κ.Παπανδρέου ήταν πολυάσχολος με τις (ορθές κατά τα άλλα) καταγγελίες περί του «τριτοκοσμικού κράτους» της Ελλάδας σε προεκλογικές συγκεντρώσεις του κόμματός του. Δεν έδειξε, δυστυχώς, να ενοχλείται από την τριτοκοσμική εικόνα ενός κόμματος εξουσίας, το οποίο δικαιολογεί θρασύτατα το ατόπημά του μιλώντας για «δικαστικό πραξικόπημα». Δήλωσε δε ότι η κυρία Γεννηματά «θα αξιοποιηθεί» σε ενδεχόμενη κυβέρνησή του, υπόσχεση που μάλλον ως απειλή θα εκληφθεί από πολλούς σκεπτόμενους πολίτες. Απέδειξε όμως ότι δεν εννοεί αυτά που λέει περί «αξιοκρατίας», «εξάλειψης του κομματισμού» και άλλα ευγενή. Αν τα εννοούσε αφενός μεν θα σεβόταν το Σύνταγμα, αφετέρου δε δεν θα υποστήριζε, σε τόσο υψηλούς τόνους, μια κραυγαλέα εσφαλμένη πράξη του, υποσχόμενος μάλιστα την υπουργοποίηση της κυρίας Γεννηματά!

Ο κ.Παπανδρέου, για μια ακόμη φορά, αποδεικνύει τη λειψή κρίση του στην επιλογή συνεργατών. Στις εκλογές του 2004 προσέφερε τις δύο κορυφαίες θέσεις του ψηφοδελτίου Επικρατείας στους επιφανέστερους νεοφιλελεύθερους της χώρας και πρώην κορυφαία στελέχη κεντροδεξιών κυβερνήσεων. Όπως όλοι είδαμε, δεν του βγήκε σε καλό. Στις ευρωεκλογές του 2004, επικεφαλής του ψηφοδελτίου τοποθετήθηκε η κυρία Ματσούκα, με κριτήρια περισσότερο τηλεγένειας και λιγότερο πολιτικής οξύνοιας. Στις φετινές βουλευτικές εκλογές, η κυρία Γεννηματά εξασφάλισε την πρωτιά του ψηφοδελτίου Επικρατείας, με τα γνωστά προβλήματα που προκάλεσε. Το 2005 γραμματέας του ΠΑΣΟΚ επελέγη η κυρία Ξενογιαννακοπούλου, η οποία – τι έκπληξη! - δεν ευδοκίμησε. Του κομματικού μηχανισμού σήμερα ηγείται ένας άχρωμος γραφειοκράτης της δεκαετίας του 1980. Επικεφαλής της προεκλογικής καμπάνιας του ΠΑΣΟΚ έχει αναλάβει ο κ.Λαλιώτης, το κατ΄ εξοχήν συμβολικό πρόσωπο του παλαιού και αντιπαθητικού στους πολίτες ΠΑΣΟΚ. Το σίγουρο είναι ότι ο κ.Παπανδρέου εξακολουθεί να εκπέμπει αντιφατικά μηνύματα. Ακόμη χειρότερα, αναρωτιέται κανείς πως θα κυβερνήσει αύριο ένας ηγέτης που δυσκολεύεται τόσο πολύ να επιλέγει συνεργάτες.

Τέλος, για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης: όταν το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ στέρησε από τον Αλ Γκορ την προεδρία των ΗΠΑ το 2000, ουδέποτε οι Δημοκρατικοί κατήγγειλαν δικαστικό πραξικόπημα. Στις ώριμες δημοκρατίες τα κόμματα σέβονται την ετυμηγορία των θεσμών, ιδιαίτερα της Δικαιοσύνης. Στις ανώριμες δημοκρατίες, οι θιγόμενες κομματικές γραφειοκρατίες καταγγέλλουν τη Δικαιοσύνη όταν δεν τους κάνει τα χατίρια. Όσο το ΠΑΣΟΚ το διοικούν οι απαράτσνικοι της δεκαετίας του 1980, κανείς δεν πρέπει να εκπλήσσεται για αντιθεσμικές συμπεριφορές τριτοκοσμικού τύπου. Έτσι μεγάλωσαν οι άνθρωποι, έτσι συμπεριφέρονται!